Σύνδρομο απιοειδούς μυός

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΙΟΕΙΔΟΥΣ ΜΥΟΣ : O...Ιπτάμενος Ολλανδός...

(Αγγλιστί : Piriformis syndrome)

Τι είναι το σύνδρομο απιοειδούς μυός ;

Το σύνδρομο απιοειδούς μυός (ΣΑΜ) χαρακτηρίζεται από παγίδευση του ισχιακού νεύρου από τον ομώνυμο μυ κατά την έξοδό του απο το ισχιακό τρήμα λόγω σπασμού ή/και σύγκαμψης του απιοειδούς μυός.

Τι είναι ο απιοειδής μυς ;

Ο απιοειδής μυς εκφύεται οδοντωτά από την πρόσθια και έξω επιφάνεια του ιερού και από τον 2ο, 3ο και 4ο ιερό σπόνδυλο (Ι2-I4). Αφού καλύψει την πρόσθια επιφάνεια της ιερολαγόνιας άρθρωσης, βγαίνει από την πύελο μέσα από το ισχιακό τρήμα και καταφύεται στην πάνω επιφάνεια του μείζονα τροχαντήρα, συχνά μαζί με τον έσω θυροειδή μυ.

Όλα τα νεύρα και αγγεία που μπαίνουν στο γλουτό μέσω της πυέλου, είτε πάνω, είτε κάτω από τον απιοειδή, περνάνε μέσα από το μείζον ισχιακό τρήμα : Πάνω από τον απιοειδή πορεύονται το άνω γλουτιαίο νεύρο μαζί με την ομώνυμη αρτηρία, ενώ κάτω από τον απιοειδή, η κάτω γλουτιαία αρτηρία και το κάτω γλουτιαίο νεύρο, το αιδοιϊκό νεύρο και η έσω αιδοιϊκή αρτηρία, το νεύρο για τον έσω θυροειδή μυ, το ισχιακό νεύρο, το οπίσθιο μηριαίο δερματικό νεύρο και ρίζες που νευρώνουν τον τετρακέφαλο μυ.

Τι «δουλειά» κάνει ο απιοειδής μυς ;

Ο απιοειδής μυς είναι μέρος των εξωτερικών στροφέων του ισχίου, δηλ. γυρίζει το ισχίο προς τα έξω με την έκταση του ισχίου και κάνει απαγωγή του μηριαίου με την κάμψη του ισχίου.

Η απαγωγή του λυγισμένου ισχίου είναι σημαντική για την βάδιση, γιατί μετατοπίζει το βάρος του σώματος στην αντίθετη πλευρά του ποδιού που ανυψώνεται, εμποδίζοντας τον άνθρωπο να πέσει.

Τι σχέση έχει το ισχιακό νεύρο με τον απιοειδή μυ ;

Το ισχιακό νεύρο σχηματίζεται από ρίζες του οσφυοϊερού πλέγματος (Ο4-Ι3). Φυσιολογικά, περνάει μέσα ή κάτω από τον απιοειδή μυ, ενώ άλλοτε διχάζεται σε 2 κλάδους, εκ των οποίων ο ένας περνά κάτω και ο άλλος μέσα από τον μυ ή πάνω και μέσα από τον μυ, αντίστοιχα.

Πόσο συχνό είναι το σύνδρομο απιοειδούς μυός ;

Το ΣΑΜ ευθύνεται για το 6-36% των περιπτώσεων οσφυαλγίας και «ισχιαλγίας», αν και η πραγματική του συχνότητα είναι άγνωστη, αφού η διάγνωση του γίνεται κυρίως με τον αποκλεισμό άλλων νοσημάτων.

Ποιοι παθαίνουν συχνότερα το περίφημο αυτό σύνδρομο ;

Οι γυναίκες παθαίνουν συχνότερα ΣΑΜ από τους άνδρες, σε αναλογία 6/ 1. Το ΣΑΜ παρουσιάζεται σε άτομα ηλικίας 30-50 ετών και, σπάνια, σε άτομα μικρότερα των 20 ετών.

ΣΑΜ παθαίνουν συχνότερα οι άνθρωποι που προκαλούν κακώσεις στο υς γλουτούς, όπως π.χ. όσοι κάνουν σκι, παίζουν τέννις, οδηγούν φορτηγό, ποδηλάτες μεγάλων αποστάσεων, κ.λ.π.

Ακόμα, ΣΑΜ παθαίνουν συχνότερα οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν πολύ τους στροφείς του ισχίου, κάθονται πολλές ώρες σε σκληρές επιφάνειες, έχουν ανισοσκελία, έχουν κάνει αρθροπλαστική ισχίων ή είναι σε κατάσταση εγκυμοσύνης. Η σπονδυλική στένωση τέλος μπορεί να προκαλέσει αμφοτερόπλευρο σύνδρομο απιοειδούς μυός.

Με ποιο μηχανισμό προκαλείται η ισχιαλγία στο σύνδρομο απιοειδούς μυός ;

Ο μηχανισμός της ισχιαλγίας στο ΣΑΜ δεν είναι πλήρως κατανοητός. Υπάρχουν 2 θεωρίες : το ισχιακό νεύρο παγιδεύεται στην γαστέρα του απιοειδούς μυός λόγω συμφύσεων συνεπεία κακώσεων, όπως π.χ. μετά από πτώση στον γλουτό, ή συμπιέζεται μέσω του τένοντα του απιοειδούς μυός (σύνδρομο καταπόνησης, υπέρχρηση, επανειλημμένοι μικροτραυματισμοί) όταν το ισχίο γυρίζει προς τα μέσα.

Πόσους τύπους συνδρόμου απιοειδούς μυός έχουμε ;

Το ΣΑΜ, ανάλογα με την αιτιολογία του διακρίνεται σε πρωτοπαθές ή δευτεροπαθές.

Ως πρωτοπαθές χαρακτηρίζεται το ΣΑΜ που εμφανίζεται μετά από κάκωση του γλουτού, σπασμό, ρίκνωση, ίνωση ή οστεοποιό μυoσίτιδα.

Το δευτεροπαθές ΣΑΜ οφείλεται σε επινέμηση ή διήθηση του απιοειδούς μυός από πυώδη μυοσίτιδα, διήθηση από όγκους, ανευρύσματα ή διεργασίες πέριξ του μυός.

Τι συμπτώματα προκαλεί το σύνδρομο απιοειδούς μυος ;

Τυπικά, ο άρρωστος με σύνδρομο απιοειδούς μυός έχει χρόνιο πόνο στο γλουτό, ο οποίος μπορεί να ακτινοβολεί από το ιερό μέσω του γλουτού προς την οπίσθια επιφάνεια του μηρού, συνήθως μέχρι πάνω από το γόνατο.

Αλλοτε επεκτείνεται κάτω από το γόνατο έως την οπισθοπλάγια επιφάνεια της κνήμης, μιμούμενος τυπική δισκογενή ισχιαλγία ή μοιάζει με χαμηλή οσφυαλγία.

Πότε εμφανίζεται ο πόνος ;

όταν ο άρρωστος σηκώνεται από το κρεβάτι
όταν στέκεται όρθιος
όταν ξαπλώνει πάνω από 15-20 λεπτά

Πότε ανακουφίζεται ;

με το περπάτημα
με την έλξη ή την έξω στροφή του κάτω άκρου

Πότε χειροτερεύει ;

όταν ο άρρωστος κάθεται σε κάθισμα ή οκλαδόν
με την προσαγωγή και την έσω στροφή του ισχίου
με την ακινησία
κατά την αφόδευση ή την ούρηση
στο ανέβασμα σκάλας

Αλλα συμπτώματα ;

Δυσπαρεύνεια (στις γυναίκες)
Πόνος με τις κινήσεις του εντέρου
Πόνος στα μεγάλα χείλη του αιδοίου (στις γυναίκες) ή στο όσχεο (στους άνδρες)
Πόνος στην αντίπλευρη ιερολαγόνια
Πόνος στην κοιλιά, πύελο και βουβωνική χώρα

Καμμιά φορά ο άρρωστος με σύνδρομο απιοειδούς μυός έχει πόνο στην κοιλιά ή στη βουβωνική χώρα, σαν να έχει κάποιο κοιλιακό νόσημα ή βουβωνοκήλη

Αλλοι υποστηρίζουν ότι το σύνδρομο απιοειδούς μυός έχει έξη κύριες εκδηλώσεις :

Ιστορικό κάκωσης του γλουτού
Πόνος εντοπιζόμενος στην περιοχή της ιερολαγόνιας, τους μυς του γλουτού ή το μείζον ισχιακό τρήμα
Πόνος που χειροτερεύει με την ανύψωση και ανακουφίζεται με την έλξη του πάσχοντος σκέλους
Θετικό σημείο Lasegue
Υπαρξη μάζας («σαν λουκάνικο») στον απιοειδή μυ
Ατροφία του γλουτού (σε χρόνιες περιπτώσεις)

Πως βάζουμε την διάγνωση του συνδρόμου απιοειδούς μυός ;

Κοιτάξτε/ψάξτε αν ο άρρωστός σας έχει :

Ανταλγικό βάδισμα
Ανισοσκελία
Ατροφία των μυών του γλουτού
Υπερπρηνισμό

Δείτε, με την ψηλάφηση, αν υπάρχει :

Διάταση των οπίσθιων μηριαίων μυών. Η ψηλάφηση μπορεί να επιτείνει τον πόνο που ακτινοβολεί στον μηρό.
Ευαισθησία στο ισχιακό τρήμα και επώδυνη αλλαντοειδής μάζα από τον διογκωμένο και συνεσπασμένο απιοειδή μυ
Ευαισθησία στην περιοχή της ιερολαγόνιας και του απιοειδούς μυός
Μάζα στο σύστοιχο γλουτό

Εξετάστε το εύρος κίνησης του ισχίου :

Αν έχει μείωση της ενεργητικής και παθητικής έσω στροφής και της απαγωγής του ισχίου.
Αν υπάρχει επίμονη στροφή του ιερού προς την αντίπλευρη πλευρά με αντισταθμιστική στροφή της οσφύος

Κάντε δακτυλική εξέταση μέσω του πρωκτού ή του κόλπου

Η δακτυλική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει ένα μαλακό επώδυνο «όγκο», τον συνεσπασμένο δηλ. απιοειδή.

ΠΡΟΣΟΧΗ : Δυστυχώς για τους άντρες, το εύρημα αυτό θεωρείται ίσως το πλέον αξιόπιστο διαγνωστικό σημείο της νόσου.

Δυστυχώς, αυτό είναι απαραίτητο (πάνω - κάτω) εάν θέλουμε να δούμε αν έχετε πράγματι σύνδρομο απιοειδούς μυός

Kάντε μια καλή νευρολογική εξέταση

Κάντε μια πλήρη νευρολογική εξέταση της ΟΜΣΣ και των κάτω άκρων, όπως εξέταση της μυϊκής ισχύος, αισθητικότητας, τενόντιων αντανακλαστικών, κ.λ.π.

Κάντε την δοκιμασία Laseque και Τrendelenburg.

Η αισθητικότητα μερικές φορές επηρεάζεται και υπάρχει υπολειπόμενη υπαισθησία στα δερμοτόμια του ισχιακού νεύρου. Ο ασθενής μπορεί επίσης να έχει αδυναμία των μυών που νευρώνονται από την Ι1 ρίζα, έως και παρέσεις στον άκρο πόδα.

Άλλες εξετάσεις

Εξετάστε την κινητικότητα της ιερολαγόνιας άρθρωσης για υπο- και υπερ-κινητικότητα
Αποκλείστε πιθανό οίδημα οφειλόμενο σε εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση

Σε τι διαφέρει το σύνδρομο απιοειδούς μυός από την ισχιαλγία ;

Στο σύνδρομο απιοειδούς μυός δεν υπάρχουν νευρολογικές διαταραχές και το μοναδικό θετικό σημείο είναι η ευαισθησία στην περιοχή του γλουτού
Η δισκοκήλη ή συμπίεση του δίσκου προκαλεί ενδονευρική απορρύθμιση της δομής της νευρικής ρίζας, ενώ το σύνδρομο απιοειδούς μυός προκαλεί ποιοτικό ερεθισμό του επινευρίου
Ο πόνος στο σύνδρομο απιοειδούς μυός αναπαράγεται με την επιμήκυνση του απιοειδούς μυός σε κάμψη, προσαγωγή και έσω στροφή του ισχίου
Στο σύνδρομο απιοειδούς μυός η υπό αντίσταση έξω στροφή και απαγωγή του ισχίου μπορεί να προκαλέσει αδυναμία στο σκέλος

Μερικές κλινικές δοκιμασίες που μπορεί να βοηθήσουν στη διάγνωση

Σημείο Laseque. Στα αρχικά στάδια της νόσου μπορεί να είναι θετικό, αλλά δεν είναι συνηθισμένο ή παθογνωμονικό σημείο του ΣΑΜ.

Δοκιμασία Freiberg. Κάντε έσω στροφή του ισχίου με τον ασθενή ξαπλωμένο μπρούμυτα στο εξεταστικό κρεβάτι με τα ισχία σε έκταση και το γόνατο της πάσχουσας πλευράς, σε κάμψη 90ο

Δοκιμασία απιοειδούς μυός με τον ασθενή καθισμένο (δοκιμασία Pace). Ο ασθενής κάθεται στο εξεταστικό κρεβάτι με τα πόδια κρεμασμένα έξω και ο εξεταστης, βάζοντας τα χέρια του στην εξωτερική επιφάνεια των γονάτων του, αντιστέκεται στην προσπάθειά του να κάνει οριζόντια απαγωγή των μηρών

Δοκιμασία Beatty. Ο ασθενής ξαπλώνει στο εξεταστικό κρεβάτι στην μη πάσχουσα πλευρά, λυγίζει το ισχίο κατά 90ο και το γόνατο της υπερκείμενης (πάσχουσας) πλευράς και κάνει απαγωγή του ισχίου προς τα πάνω κρατώντας το γόνατο στη θέση αυτή μερικά εκατοστά πάνω από το εξεταστικό κρεβάτι

Δοκιμασία FAIR. Η δοκιμασία αυτή αναπαράγει τον πόνο στον γλουτό, όταν κάνουμε παθητική κάμψη, προσαγωγή και έσω στροφή του ισχίου.

Δεν υπάρχει καμμιά ειδική εξέταση που να μας βάζει την σφραγίδα του συνδρόμου απιοειδούς μυός. Η διάγνωση του ΣΑΜ γίνεται κυρίως με τον αποκλεισμό άλλων νοσημάτων και νοσολογικών καταστάσεων.

Πάρτε ένα καλό ιστορικό

Ρωτήστε τον άρρωστο εάν είχε πρόσφατα κάποια κάκωση στο γλουτό ή έχει ανωμαλίες του εντέρου ή της ουροδόχου κύστης

Βοηθούν οι απεικονιστικές μελέτες στη διάγνωση ;

Η αξονική/μαγνητική τομογραφία και το υπερηχογράφημα μπορεί να δείξουν διόγκωση του απιοειδούς μυός, αλλά μας βοηθούν περισσότερο να αποκλείσουμε παθήσεις της ΟΜΣΣ (π.χ. κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, αρθρίτιδα, σπονδυλικά κατάγματα, παθολογικές μάζες) ή των ιερολαγονίων (π.χ. ιερολαγονίτιδα).

Ακόμα, βοηθούν στη διάκριση του πόνου ο οποίος αναφέρεται από γαστρεντερικές ή πυελικές παθήσεις, όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου, η ενδομητρίωση και η διάμεση κυστίτιδα.

Σε τι χρησιμεύει το ηλεκτρομυογράφημα ;

Το ΗΜΓ μπορεί να δείξει διαταραχές της αγωγιμότητας του ισχιακού νεύρου και χρησιμεύει στη διάκριση του ΣΑΜ από κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου.

Από ποιά νοσήματα πρέπει να ξεχωρίσουμε το σύνδρομο του απιοειδούς μυός ;

Παθήσεις λεκάνης – ισχίων

Δυσλειτουργία των ερολαγονίων
Ιερολαγονίτιδα
Κατάγματα πυέλου (αδιάγνωστα)
Κοκκυγοδυνία
Μηροκοτυλιαία πρόσκρουση
Ρήξη επιχείλιου χόνδρου κοτύλης
Τροχαντηρική θυλακίτιδα

Παθήσεις ΣΣ

Εκφυλιστική δισκαρθροπάθεια
Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου
Κύστεις
Οσφυιοιερές ριζοπάθειες
Οστεοχόνδρωση ΟΜΣΣ
Οσφυική σπονδυλική στένωση
Ογκοι
Σύνδρομο οπίσθιων αποφυσιακών αρθρώσεων (Ο4-Ο6 ή Ο5-Ι1)
Συμπιεστικά κατάγματα
Σύνδρομο μετά από πεταλεκτομή
Επώδυνο σύνδρομο αγγειακής συμπίεσης του ισχιακού νεύρου, οφειλόμενο σε γλουτιαία φλεβίτιδα

Ουρολογικές παθήσεις

Ουρολογικές παθήσεις
Νεφρικοί λίθοι
Παθήσεις προστάτη

Διάφορες παθολογικές καταστάσεις

Γυναικολογικές καταστάσεις
Θρόμβωση λαγόνιας φλέβας
Κακοήθειες πυελικών σπλάγχνων
Πυελίτιδα
Σκωληκοειδίτιδα
Υπερνέφρωμα
Ψυχογενή νοσήματα (φυσική κόπωση, κατάθλιψη, απογοήτευση)
Ψευδο-ανεύρυσμα της κάτω γλουτιαίας αρτηρίας μετά από γυναικολογικές επεμβάσεις

Οσφυοισχιαλγία λόγω κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου (δισκοπάθεια) : Μπερδεύεται πολύ συχνά με το σύνδρομο του απιοειδούς μυός

ΠΕΡΙΛΗΨΗ - ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Τι είναι το σύνδρομο απιοειδούς μυός

Το σύνδρομο απιοειδούς μυός είναι μια περιφερική νευρίτιδα του ισχιακού νεύρου, οφειλόμενη σε παθήσεις ή νοσολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με τον απιοειδή μυ.

Χαρακτηρίζεται από πόνο στον γλουτό και το ισχίο, ο οποίος επεκτείνεται στην οπίσθια επιφάνεια του σύστοιχου μηρού και συχνά κάτω από το γόνατο, φθάνοντας έως και την οπίσθια επιφάνεια της κνήμης ή τον άκρο πόδα.

Αιτιολογία

Αν και μοιάζει με πραγματική ριζοπάθεια Ο5 ή Ι1, η περιφερική νευρίτιδα φαίνεται ότι είναι αποτέλεσμα ανωμαλιών του απιοειδούς μυός ή συμπίεσης/ερεθισμού του ισχιακού νεύρου στο σημείο της διέλευσής του κάτω ή δια μέσου του μυός.

Βοηθούν οι απεικονιστικές μέθοδοι ;

Οι ακτινολογικές και οι ηλεκτροφυσιολογικές μελέτες και ο αποκλεισμός των νεύρων χρησιμεύουν κυρίως στον περιορισμό του εύρους των πολλών και ποικίλων νοσολογικών καταστάσεων οι οποίες υποδύονται το σύνδρομο αυτό, αποκλείοντας άλλες παθολογικές καταστάσεις.

Βοηθούν οι κλινικές δοκιμασίες ;

Η διάγνωση υποβοηθείται από διάφορες δοκιμασίες που αναπαράγουν τον πόνο, προκαλώντας ενεργητικά σύσπαση ή παθητική διαταση του απιοειδούς μυός και συμπίεση του ισχιακού νεύρου.

Βοηθά το ιστορικό και η κλινική εξέταση ;

Ακόμα, η διάγνωση υποβοηθείται από ένα καλό, λεπτομερές ιστορικό και προσεκτική κλινική εξέταση, βασισμένη στα παθολογικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου.

Ποια είναι η κλινική του σημασία ;

Το σύνδρομο απιοειδούς μυός συχνά παραβλέπεται στην κλινική πράξη, δεδομένου ότι παρουσιάζεται με παρόμοιο τρόπο με την οσφυική ριζοπάθεια, την πρωτοπαθή δυσλειτουργία του ιερού, ή την δυσλειτουργία του ανώνυμου οστού και άλλα νοσήματα της σπονδυλικής στήλης ή της πυελικής ζώνης

Οπως η ακροκυάνωση και το σύνδρομο δυσλειτουργίας των ιερολαγονίων, έτσι και το σύνδρομο απιοειδούς μυός μοιάζει με τον... Ιπτάμενο Ολλανδό (Flying Dutchman): πολλοί έχουν ακούσει γι' αυτό, άλλοι τόσοι ξέρουν ότι υπάρχει, κανείς όμως δεν το έχει δεί με τα ίδια του τα μάτια...