ΥΔΡΑΡΘΡΟΣ («νερό» στην άρθρωση) : Το πολυτιμότερο... «αγαθό» του ρευματοπαθούς

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : υγρό (ύδωρ) στην άρθρωση (αρθρος)

• Πως βρέθηκε εκεί ;

Φυσιολογικά, οι αρθρώσεις παράγουν μια μικρή ποσότητα υγρού που εμποδίζει και απαλύνει την επαφή των οστών της άρθρωσης μεταξύ τους, ώστε ο άνθρωπος να μπορεί να περπατάει και γενικά να χρησιμοποιεί τις αρθρώσεις του χωρίς να πονάει και χωρίς αυτές να τριζοβολούν. Είναι δηλ. το υγρό αυτό το λιπαντικό της άρθρωσης (όπως το γράσσο στα μηχανικά μέρη του αυτοκινήτου).

Σε παθολογικές όμως καταστάσεις (όπως οι ρευματισμοί και τα αρθριτικά), το υγρό αυτό παράγεται σε μεγάλες ποσότητες και, επειδή περιέχει διάφορα ένζυμα, αρχίζει να κατατρώει τον προστατευτικό χόνδρο της άρθρωσης.

Αμα το υγρό αυτό μείνει πολύν καιρό στο γόνατο, αρχίζουν να χαλαρώνουν οι σύνδεσμοι που κρατούν την άρθρωση στη θέση της, ατροφούν οι μύες του μηρού και ο άνθρωπος αρχίζει να δυσκολεύεται να περπατήσει και το γόνατο του «φεύγει».

Μερικοί άρρωστοί μου που έχουν υγρό στο γόνατο το συσχετίζουν με τις βροχερές χειμωνιάτικες ημέρες, νομίζουν δηλ. ότι έχει σχέση με την υγρασία, τα τσουνάμια, τους κατακλυσμούς και δεν συμμαζεύεται.

Οι άρρωστοι με υγρό στις αρθρώσεις (άντε πάλι στο γόνατο) δεν έχουν χαμπάρι ότι κουβαλούν μέσα του κάνα μισόκιλο υγρό και πάνε στο γιατρό μόνο γιατί το γόνατό τους πονάει.

Αλλοτε έχουν το αίσθημα ότι το γόνατο «κολυμπάει» ή κάνει «γκλουπ-γκλουπ ή «χλάπα – χλούπα» (γι΄αυτό και εμείς το έχουμε βαφτίσει επιστημονικά «σημείο επιπλέοντος πάγου») όταν το υγρό κουνιέται στη βάδιση, αλλά και τότε δεν δίνουν σημασία.

Εκεί, όταν τους λέει ο γιατρός ότι έχει υγρό μέσα στην άρθρωση και το υπολογίζει, με το μάτι, να είναι καμμιά 150αριά κυβικά (εκατοστά) πέφτουν από τα σύννεφα και απορούν πως έγινε αυτό, γιατί το αγνοούσαν.

Καλό λοιπόν είναι να ξέρουμε 2-3 κλινικές δοκιμασίες που μας επιτρέπουν να βρίσκουμε τον ύδραρθρο (συλλογή δηλ. υγρού στην άρθρωση), ακόμα και αν αυτός είναι ελάχιστος και ανεπαίσθητος.

Σας παραθέτω 2-3 δοκιμασίες, για να ξεστραβωθείτε και να σταματήσετε να λέτε ότι «εγώ τα ξέρω όλα και με προσβάλλεις όταν μου λές ότι δεν ξέρω να εξετάζω τις αρθρώσεις». Βέβαια, με φωτογραφίες και γραπτές περιγραφές δεν γίνεται δουλειά. Εάν δεν σας πάρει ένας πεπειραμένος κλινικός γιατρός από το χέρι για να σας δείξει πώς να εξετάζετε τις αρθρώσεις, θα συνεχίσετε να λέτε τα δικά σας.

ΕΙΚΟΝΑ : Δοκιμασία «χορού της επιγονατίδας». Τοποθετείστε το ένα σας χέρι πάνω στην επιγονατίδα του ασθενούς και, τραβώντας τα μαλακά μόρια προς τα πάνω, ακινητοποιείστε την επιγονατίδα, πάνω από τον άνω πόλο. Με τον αντίχειρα ή τα άλλα δάκτυλα του ίδιου χεριού πιέστε κάθετα την επιγονατίδα επάνω στους μηριαίους κονδύλους. Ελαστική αντίσταση («χορός της επιγονατίδας») είναι ένδειξη αρθρικής συλλογής

Δοκιμασία ψήκτρας (πλήξης, σάρωσης) (σημείο επάρματος) [brush (stroke, wipe) test (bulge sign)]. Με την δοκιμασία αυτή μπορείτε να βρείτε ακόμα και μικρές ποσότητες υγρού. Τοποθετείστε το χέρι σας πάνω από την επιγονατίδα και πιέστε τον υπερεπιγονατιδικό θύλακο προς τα κάτω, για να υποχρεώσετε το αρθρικό υγρό να συγκεντρωθεί στο έξω και το έσω διαμέρισμα του γόνατος. Με το άλλο σας χέρι, «σαρώστε» την έσω πλευρά του γόνατος από την περιφέρεια προς το κέντρο και ύστερα από το κέντρο προς την περιφέρεια, κατά μήκος της έξω πλευράς του γόνατος, κοντά στην επιγονατίδα.  Όταν το υγρό που έχετε σπρώξει από μέσα προς τα έξω τώρα σπρώχνεται προς τα πίσω, θα εμφανισθεί μια προπέτεια στην έσω πλευρά του γόνατος που προέρχεται από το υγρό

Βέβαια, υπάρχει και άλλος, πιο εύκολος, τρόπος να βρούμε εάν μια άρθρωση έχει υγρό : το υπερηχογράφημα και η μαγνητική τομογραφία. Αλλά, άμα το πάμε έτσι, και το παραμικρό κάνετε αυτές τις εξετάσεις, χωρίς να βάζετε το χεράκι σας πάνω στην άρθρωση του αρρώστου, καλύτερα να αλλάξετε ειδικότητα...

Γιατί μας λές συνέχεια για το γόνατο : Τι γίνεται στις άλλες αρθρώσεις, π.χ. στο ισχίο, τις ποδοκνημικές, τους ώμους ; Εκεί φαίνεται ο ύδραρθρος ;

Θα σας απογοητεύσω, αλλά όχι. Οι περισσότερες μεγάλες αρθρώσεις βρίσκονται σε μεγάλο βάθος, ιδιαίτερα το ισχίο, γι΄αυτό και η διόγκωση και ο ύδραρθρος στις αρθρώσεις αυτές είναι αδύνατο να διαπιστωθούν με γυμνό μάτι ή στην κλινική εξέταση. Εκεί λοιπόν φαίνονται μόνο με το υπερηχογράφημα και την αξονική ή, καλύτερα, την μαγνητική τομογραφία.

Πολλοί άρρωστοι με ύδραρθρο που έχω αποφασίσει να τον παρακεντήσω με ρωτούν :

• Γιατρέ, πονάει η παρακέντηση ; Μπορεί να πάθω τίποτα άμα την κάνω ;

Βασικά, εμείς θα την κάνουμε, όχι εσείς. Γενικά όχι, θα έλεγα, με εξαίρεση του υπερευαίσθητους ανθρώπους (συνήθως και περιέργως, άντρες) που δεν ανέχονται την θέα της σύριγγας και ζαλίζονται ή και λιποθυμούν (καλού – κακού κάντε την διαθήκη σας).

Παρακέντηση αγκώνα : Από την παραγωγή, στην κατανάλωση...

Μερικοί, αν και σπάνια, την αρνιούνται εκ προοιμίου, γιατί δεν αντέχουν να τους σουβλίζει το γόνατο ένας συνάνθρωπός τους με μια βελόνα χωρίς να τους έχει κάνει τίποτα (να σας πω, ούτε κι΄έγω θα καθόμουνα να μου την κάνουνε).

Γι΄αυτό σκεφθείτε καλά αν θα παρακεντήσετε μίαν άρθρωση. Μην το κάνετε για να περάσει η ώρα σας ή απλώς για να αποκτήσετε εμπειρία στην παρακέντηση των αρθρώσεων (αυτό το λέω για τους ειδικευόμενους).

Ενώ η ανάλυση του αρθρικού υγρού είναι γενικά μια ασφαλής διαδικασία, ιδιαίτερα όταν γίνεται σε μια μεγάλη, εύκολα προσιτή, άρθρωση, όπως το γόνατο, η αρθροπαρακέντηση έχει μερικούς κινδύνους.

Ας μην ξεχνάμε, η βελόνα που καρφώνουμε μέσα στην άρθρωση ενός ανθρώπου, ιδιαίτερα εάν αυτός έχει εξασθενημένο ανοσοποιητικό, μπορεί να συμπαρασύρει μερικά, όχι τόσο καλωσυνάτα, μικρόβια και να προκαλέσει σηπτική αρθρίτιδα, αν και σπάνια βέβαια (εγώ, μετά από 35 χρόνια κλινικής εμπειρίας, και μετά από εκατοντάδες παρακεντήσεις, δεν έχω δεί σηπτική αρθρίτιδα μετά από διαγνωστική παρακέντηση. Αλλοι, πιθανώς έχουν δεί).

Άλλες, αν και σπάνιες, επιπλοκές της αρθροπαρακέντησης είναι η δημιουργία αιματώματος μέσα στην άρθρωση, τοπικός πόνος, κάκωση του χόνδρου, ρήξη τενόντων και βλάβη νεύρων.

1.   Φυσιολογικό (μη φλεγμονώδες) αρθρικό υγρό (αυτό που βλέπουμε στην οστεοαρθρίτιδα) :

Τι ερώτηση είναι αυτή πάλι ; Το μαγειρεύουμε. Μπορούμε να φτιάξουμε μια υπέροχη σούπα μ΄ αυτό. Στην πραγματικότητα κάνουμε τα εξής :

1.   Εάν είναι λίγο (κι΄αυτό είναι στην εμπειρία του γιατρού να το εκτιμήσει) και μας δίνει την εντύπωση ότι είναι οστεοαρθριτικό, δηλ. έχει σχέση με εκφυλιστική αρθροπάθεια, μπορούμε να το αφήσουμε εκεί, με την ελπίδα ότι θα απορροφηθεί με την θεραπεία ή μόνο του

2.   Εάν όμως είναι πολύ (πάλι κι΄αυτό θα το εκτιμήσει ο γιατρός, ή, εάν έχει αμφιβολία μπορεί να το προσδιορίσει με ένα καλό υπερηχογράφημα) και το γόνατο έχει όλους τους χαρακτήρες της φλεγμονώδους αρθροπάθειας (όπως αναφέραμε παραπάνω), το υγρό πρέπει να βγεί, όπως είναι, φρέσκο της ώρας, και να σταλεί στο εργαστήριο για ανάλυση.

3.   Πολλοί γιατροί (οπωσδήποτε όχι Ρευματολόγοι) ξέρουν πόσο βοηθάει στη διάγνωση το αρθρικό υγρό, γι΄αυτό, όταν το βγάλουν, το στέλνουν πάντοτε στο εργαστήριο για ανάλυση.

Πολλοί τύποι αρθρικού υγρού συνδέονται με διάφορες παθήσεις. Εμείς το διακρίνουμε σε 4 ομάδες : μη φλεγμονώδες, φλεγμονώδες, σηπτικό και αιμορραγικό.

Μη φλεγμονώδες (ομάδα I)

• Αιμοχρωμάτωση
• Αμυλοείδωση
• Δρεπανοκυτταρική αναιμία
• Μεγαλακρία
• Νευροπαθητική αρθροπάθεια (με πιθανή αιμορραγία)
• Οζώδες ερύθημα
• Οστεοαρθρίτιδα, εκφυλιστική αρθροπάθεια
• Πολυμυοσίτιδα
• Ρευματικός πυρετός
• Σκληρόδερμα
• Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
• Χρόνια ουρική ή ψευδουρική αρθρίτιδα

Φλεγμονώδες (ομάδα II)

• Αγκυλοποιητική σπονδυλαρθροπάθεια
• Αντιδραστική αρθρίτιδα
• Αρθρίτιδα φλεγμονωδών εντεροπαθειών
• Λοιμώξεις (ιογενείς, μυκητιασικές, βακτηριδιακές), περιλαμβανομένης της νόσου Lyme
• Οξύς ρευματικός πυρετός
• Οξεία ουρική ψευδουρική αρθρίτιδα
• Οξεία κρυσταλλογενής υμενίτιδα
• Πολυμυοσίτιδα
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα
• Σκληρόδερμα
• Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
• Ψωριασική αρθρίτιδα

Σηπτικό (ομάδα III)

• Πυογενής βακτηριδιακή λοίμωξη
• Σηπτική αρθρίτιδα

Αιμορραγικό

• Κάκωση
• Ογκοι
• Αιμορροφιλία/διαταραχές της πήξης του αίματος
• Σκορβουτο
• Σύνδρομο Ehlers-Danlos
• Νευροπαθητική αρθροπάθεια