Τα ΜΣΑΦ στην παιδική ηλικία
Τα ΜΣΑΦ είναι η βάση της αρχικής θεραπείας των χρόνιων αρθροπαθειών της παιδικής ηλικίας και παίζουν ρόλο στην θεραπεία ορισμένων εκδηλώσεων των άλλων νοσημάτων του συνδετικού ιστού. Πάντως στα παιδιά, φαίνεται ότι παίζουν μικρότερο ρόλο στην αντιμετώπιση των φλεγμονωδών αρθροπαθειών απ' ό, τι στους ενήλικες, δεδομένου ότι η αρθρίτιδα είναι λιγότερο επώδυνη.
12.1 ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ
Τα ΜΣΑΦ καθαίρονται ταχύτερα στα παιδιά απ' ό, τι στους ενήλικες. π. χ. ο μέσος t(1/2) αποβολής της πιροξικάμης, σε ορισμένες δόσεις, στα παιδιά είναι 33, ενώ στους ενήλικες, 55 ώρες. Ο χρόνος επίτευξης σταθερής κατάστασης της πιροξικάμης στον ορό έχει σημαντικές διακυμάνσεις, μπορεί όμως να απαιτήσει ακόμα και 15 ημέρες.
Υπολογισμός δόσης ΜΣΑΦ στα παιδιά : Εάν η δόση ενός ΜΣΑΦ για παιδιατρική χρήση δεν έχει καθορισθεί, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η δόση η συνιστώμενη στους ενήλικες. Π. χ. η αναλγητική δόση στα παιδιά προσεγγίζει γενικά το 1/3 -1/2 της δόσης της απαιτούμενης στους ενήλικες για να προκύψει αντιφλεγμονώδες αποτέλεσμα.
Τα παιδιά ηλικίας ενός έτους ζυγίζουν περίπου 10 kg. Στο παιδιά αυτά, η δόση αντιστοιχεί στο 25% της δόσης του ενήλικα. Γενικά, μέχρι την ηλικία των 9 ετών, η επιφάνεια του σώματος υπολογίζεται σε 1 m2. Μέχρι την ηλικία αυτή μπορεί να χορηγηθεί το 60% της δόσης του ενήλικα, αν και η δόση αυτή απέχει πολύ από την δόση που έχει υπολογισθεί σε mg/kg. Πάντως, τα παιδιά ανέχονται αρκετά τις επιπλοκές των ΜΣΑΦ, γι' αυτό και η δόση μπορεί να υπολογισθεί με βάση τα mg/kg.
Στα παιδιά, τα ΜΣΑΦ μπορούν να χορηγηθούν σε δόσεις μεγαλύτερες από τις συνιστώμενες, π. χ. η τολμετίνη μπορεί να χορηγηθεί σε δόση μέχρι 60 mg/kg (συνιστώμενη 30 mg/kg) και η ναπροξένη, 30 mg/kg (συνιστώμενη 10-15 mg/ kg). Στις μεγαλύτερες δόσεις η βελτίωση είναι μεγαλύτερη, χωρίς παράλληλα σημαντική αύξηση των γαστρεντερικών και άλλων επιπλοκών.
12.2 ΜΣΑΦ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΡΕΥΜΑΤΟΠΑΘΕΙΩΝ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
ΜΣΑΦ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΣΤΑ ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
ΣΚΕΥΑΣΜΑ |
mg/kg/24ωρο |
ΜΕΓΙΣΤΗ ΔΟΣΗ (mg/24ωρο) |
ΔΟΣΕΙΣ |
* Ασπιρίνη |
80-130 |
** |
4-6 |
* Cholinesalicylate |
|
** |
4-6 |
*Magnesiumchοlinesalicylate |
|
** |
4-6 |
* Salicylsalicylicacid |
|
** |
4-6 |
* Ναπροξένη |
10-20 |
750 |
2 |
Ιμπουπροφαίνη |
20-60 |
2.400 |
3-4 |
Μπενορυλάτη |
200 |
** |
3-4 |
Δικλοφενάκη |
1-3 |
150 |
2-3 |
* Ινδομεθακίνη |
1-3 |
200 |
3-4 |
Φλουρμπιπροφαίνη |
2-4 |
300 |
3-4 |
Μεκλοφεναμάτη |
4-7.5 |
300 |
3-4 |
Φενκλοφενάκη |
20 |
1.200 |
1 |
Πιροξικάμη |
0.3-0.6 |
20 |
1 |
Οξαπροζίνη |
|
20 |
1 |
Φαινοπροφαίνη |
900-1.800 |
3.200 |
3-4 |
ΣΚΕΥΑΣΜΑ |
mg/m2/24ωρο |
ΜΕΓΙΣΤΗ ΔΟΣΗ |
ΔΟΣΕΙΣ |
Πιρπροφαίνη |
300-600 |
1.000 |
3-4 |
Προκαζόνη |
400-960 |
1.000 |
3-4 |
Κετοπροφαίνη |
100-200 |
300 |
3-4 |
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :
* Εγκεκριμένα από το FDA
** Η ανώτατη δόση τους ρυθμίζεται έτσι, ώστε τα επίπεδά τους στον ορό να κυμαίνονται από 25-30 mg/dl.
Στις ΗΠΑ και τον Καναδά μόνον η ασπιρίνη, η τολμετίνη, η ναπροξένη και η ιμπουπροφαίνη έχουν εγκριθεί για χρήση στα παιδιά. Σε πολλές χώρες του Κόσμου όμως χρησιμοποιούνται και άλλα ΜΣΑΦ.
ΜΣΑΦ, αλλά να βελτιωθεί μ' ένα άλλο. Γι' αυτό και, εάν ένα ΜΣΑΦ αποδειχθεί αναποτελεσματικό, μπορεί να αντικατασταθεί μ' ένα άλλο, κατά προτίμηση διαφορετικής μοριακής δομής ή χημικής κατηγορίας. Η διαφορά στην αποτελεσματικότητα και τοξικότητα μεταξύ των ΜΣΑΦ είναι μικρή, αν και φαίνεται ότι μερικά ΜΣΑΦ είναι τοξικότερα από άλλα (Brewer EJ, 1977).
ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΣΑΦ : Τα κριτήρια επιλογής των ΜΣΑΦ σε κάθε περίπτωση δεν έχουν προσδιορισθεί. Σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά προτίμηση ορισμένα ΜΣΑΦ (ΠΙΝΑΚΑΣ 2). Γενικά, η αποτελεσματικότητα των ΜΣΑΦ εξαρτάται από ιδιοσυγκρασιακούς παράγοντες, αν και, σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί να προβλεφθεί ποιο ΜΣΑΦ είναι περισσότερο αποτελεσματικό.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΜΣΑΦ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
Ινδομεθακίνη Þ Οροαρνητικές σπονδυλαρθροπάθειες
Μη ακετυλιωμένα σαλικυλικά Þ Γαστροπάθεια, αιμορραγικά νοσήμα- τα, νεφρική ανεπάρκεια
Σουλινδάκη Þ Νεφρική ανεπάρκεια
Μεκλοφαιναμάτη Þ Ψωρίαση
Μακράς δράσης ΜΣΑΦ Þ Προ της νυχτερινής κατάκλισης
Βραχείας δράσης ΜΣΑΦ Þ Συστηματική ΝΡΑ
Τα νεότερα ΜΣΑΦ δεν είναι περισσότερο αποτελεσματικά από την ασπιρίνη. Στην κλινική πράξη, είναι προτιμότερα τα ΜΣΑΦ με μακρό t(1/2), γιατί έτσι χορηγούνται μόνο 1-2 φορές την ημέρα και επομένως ο ασθενής συμμορφώνεται καλύτερα, αποφεύγεται η συχνή λήψη φαρμάκων και περιορίζονται οι γαστρεντερικές διαταραχές. Τα μακράς ή παρατεταμένης δράσης σκευάσματα (π.χ. η ναπροξένη, σε μικρότερα παιδιά, και η ινδομεθακίνη, σε μεγαλύτερα), προτιμώνται ιδιαίτερα για την βελτίωση του νυχτερινού πόνου και της πρωινής δυσκαμψίας και από τα παιδιά σχολικής ηλικίας.
Στα μικρότερα παιδιά, είναι προτιμότερα τα ΜΣΑΦ σε υγρή μορφή, γιατί έτσι λαμβάνονται ευκολότερα, απορροφώνται καλύτερα, είναι περισσότερο εύληπτα και επιτρέπουν ακριβέστερο προσδιορισμό της δόσης τους. Μειονέκτημα είναι ότι εναιωρήματα ΜΣΑΦ για παιδιατρική χρήση, πλην της ναπροξένης και της ιμπουπροφαίνης, δεν κυκλοφορούν ευρέως στο εμπόριο.
Πάνω από 50% των παιδιών ανταποκρίνεται κλινικά στο πρώτο ΜΣΑΦ. Το 50% των παιδιών με ανεπαρκή αρχική ανταπόκριση σ' ένα ΜΣΑΦ, βελτιώνεται με άλλο, της ίδιας τάξης (Skeith KJ and Jamali F, 1991). Η έλλειψη αποτελεσματικότητας, στην κλινική πράξη, συχνά οφείλεται σε κακή συμμόρφωση του ασθενούς. Λογική προσέγγιση είναι η έναρξη της θεραπείας με ένα ΜΣΑΦ με ευνοϊκό περίγραμμα τοξικότητας/αποτελεσματικότητα με απλό δοσολογικό σχήμα και εύληπτη μορφή, όπως π.χ. η ναπροξένη (Giannini EH and Cawkwell GD, 1995).
Εάν ένα ΜΣΑΦ δεν έχει αποτέλεσμα μετά από 2-3 μήνες θεραπείας, τότε μπορεί να αντικατασταθεί από ένα άλλο (Lovell DJ et al, 1984). Παράλληλα με τα ΜΣΑΦ μπορεί να χορηγηθεί και ακεταμινοφαίνη, εάν χρειάζεται, για τον έλεγχο του πυρετού και του πόνου.
ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΜΣΑΦ : Στα παιδιά με ΝΡΑ, δεν είναι γνωστό κατά πόσον η ταυτόχρονη θεραπεία με περισσότερα του ενός ΜΣΑΦ έχει συνεργική ή ανταγωνιστική δράση. Μερικοί υποστηρίζουν ότι αυξάνει την πιθανότητα φαρμακευτικών αλληλεπιδράσεων και την συχνότητα των νεφρικών, ηπατικών και γαστρεντερικών επιπλοκών (Roth SH, 1988), χωρίς απαραίτητα αντίστοιχη αύξηση της αποτελεσματικότητας (Skeith KJ and Jamali F, 1991), γι' αυτό και συνιστάται να χορηγείται ένα μόνο ΜΣΑΦ κάθε φορά. Πάντως, σε μερικές περιπτώσεις, η ταυτόχρονη χορήγηση δύο ΜΣΑΦ (π.χ. ασπιρίνη με ινδομεθακίνη ή ναπροξένη) μπορεί να επαυξήσει το κλινικό αποτέλεσμα, αλλά και τον κίνδυνο νεφροπάθειας.
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ : Το χρονικό διάστημα το απαραίτητο για την επαρκή θεραπευτική δοκιμή ενός ΜΣΑΦ στη ΝΡΑ δεν έχει προσδιορισθεί. Το 50% περίπου των παιδιών με ΝΡΑ ανταποκρίνονται σε όλα τα ΜΣΑΦ που έχουν πάρει σε διάστημα 3 μηνών. Στο 50% περίπου των παιδιών που έχουν ανταπόκριση σ' ένα ΜΣΑΦ, η βελτίωση εμφανίζεται μετά από 2 εβδομάδες, στα ⅔μετά από ένα μήνα, στα ¾, μετά από 2 μήνες και στο 100%, μετά από 3 μήνες θεραπείας (Lovell DJ et al, 1984). Γι' αυτό και κάθε ΜΣΑΦ πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον επί 6-12 εβδομάδες, πριν θεωρηθεί αναποτελεσματικό. Πάντως, εάν το παιδί συνεχίζει να έχει επιδείνωση των συμπτωμάτων του, το ΜΣΑΦ πρέπει να αντικαθίσταται με κάποιο άλλο, πριν από την παρέλευση του 3μήνου.
Στα παιδιά, ο μέσος χρόνος ανταπόκρισης σ' ένα ΜΣΑΦ προσεγγίζει τις 30 ημέρες, ενώ η πιθανότητα αρχικής ανταπόκρισης σ' ένα ΜΣΑΦ δεν εξαρτάται από τον τύπο της νόσου. Η συνέχιση της χορήγησης ενός ΜΣΑΦ εξαρτάται από το ίδιο το παιδί και τους γονείς του, την συχνότητα και το είδος των επιπλοκών και την καταλληλότητα του φαρμάκου στη χρήση.
Η διάρκεια της θεραπείας μ' ένα ΜΣΑΦ, εφ' όσον αυτό αποδειχθεί αποτελεσματικό, δεν έχει προσδιορισθεί. Π.χ. η ασπιρίνη συνιστάται να χορηγείται επί 2 συνεχή χρόνια, γιατί, κατά το διάστημα αυτό, παρατηρούνται συχνά περιορισμένης διάρκειας υφέσεις της νόσου που μπορεί να αποδοθούν στο φάρμακο.
Στην ολιγοαρθρική ΝΡΑ, η χορήγηση του ΜΣΑΦ συνιστάται όσο η νόσος έχει δραστηριότητα και επί ένα ακόμα 6μηνο μετά την ύφεση της νόσου. Εφ' όσον 6 μήνες μετά την διακοπή του ΜΣΑΦ η νόσος δεν έχει δραστηριότητα, θεωρείται ότι έχει υφεθεί οριστικά.