Σακχαρώδης διαβήτης
Ο νεανικός σακχαρώδης διαβήτης επιπλέκεται με διάφορες μυοσκελετικές εκδηλώσεις, κυρίως από τα άνω άκρα. Ο νεανικός ινσουλινοεξαρτώμενος σακχαρώδης διαβήτης συνδέεται με βραχυσωμία και συγκάμψεις των δακτύλων των χεριών (διαβητική χειροαρθροπάθεια ή σύνδρομο δύσκαμπτου χεριού) (Rosenbloom AL and Frias JL, 1974; Benedetti A and Noaco C, 1982). Οι συγκάμψεις αναπτύσσονται σε μία ή περισσότερες αρθρώσεις των δακτύλων, συχνότερα στις ΕΜΦ του 5ου ή 4ου δακτύλου (Grgic A et al, 1976) και, λιγότερο συχνά, στα δάκτυλα των ποδιών, στις πηχεοκαρπικές, τους αγκώνες, τις ποδοκνημικές και τα γόνατα.
Το εύρος της κινητικότητας των προσβληθεισών αρθρώσεων περιορίζεται, κυρίως στις ΜΚΦ και τις ΑΜΦ αρθρώσεις της 4ης και 5ης φάλαγγας, αλλά τελικά και στις ΑΜΦ και τις υπόλοιπες φάλαγγες. Σε μερικές περιπτώσεις, περιορίζεται και η κινητικότητα της ΣΣ, αλλά συνήθως δεν οδηγεί σε λειτουργική αναπηρία. Οι προσβληθείσες φάλαγγες διογκώνονται και αποκτούν σκληροδερματική όψη, με πάχυνση και διάταση του δέρματος το οποίο αποκτά κηρώδη υφή και δύσκολα πτύσσεται στην ραχιαία επιφάνεια των χεριών (Rosenbloom AL et al, 1981), η οποία θυμίζει την ακροσκλήρυνση της σκληροδερμίας.
Σε μία μελέτη 229 διαβητικών ασθενών ηλικίας 7-18 ετών, η επίπτωση των συγκάμψεων αυξήθηκε από <10% σε ασθενείς με διαβήτη χρονολογούμενο από έτους, έως 50% σε ασθενείς με μακροχρόνια εγκατεστημένο διαβήτη (>9 χρόνια) (Grgic A et al, 1976), αν και δεν σχετιζόταν με την βαρύτητα ή την επάρκεια του ελέγχου του διαβήτη. Η ακριβής συσχέτιση του σακχαρώδη διαβήτη με τις συγκάμψεις δεν έχει προσδιορισθεί. Η ιστολογική εξέταση δείχνει αυξημένη γλυκοζυλίωση του κολλαγόνου (Buckingham BA et al, 1984).
Ο προοδευτικός περιορισμός της κινητικότητας των αρθρώσεων είναι γενικά ανώδυνος, γι΄αυτό και συνήθως δεν γίνεται αντιληπτός, έως ότου επηρεάσει την λειτουργικότητά τους. Εάν όμως ο διαβήτης έχει επιπλακεί με νευροπάθεια ή αγγειοπάθεια των χεριών, μπορεί να συνοδεύεται από δυσαισθησίες, αιμωδία και πόνο (Kapoor A and Sibbitt WL Jr, 1989).
Η διαβητική χειροαρθροπάθεια σχετίζεται με άλλες χρόνιες επιπλοκές του σακχαρώδους διαβήτη (αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια, περιφερική νευροπάθεια). Π.χ. η νεφρική απέκκριση των γλυκοζαμινογλυκανών, η οποία είναι συνήθως αυξημένη σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 1, αυξάνεται ακόμα περισσότερο σε ασθενείς με διαβητική χειροαρθροπάθεια (Priestley GC et al, 1988).
Η διαβητική χειροαρθροπάθεια μπορεί να συνυπάρχει με γενικευμένες διαταραχές του συνδετικού ιστού δευτεροπαθώς στην υπεργλυκαιμία, όπως ίνωση των μαστών (Soler NG and Khardori R, 1984) (χωρίς κυστικές αλλοιώσεις) και περιοριστική πνευμονοπάθεια.
Ο βαθμός της προσβολής των αρθρώσεων στην διαβητική χειροαρθροπάθεια μπορεί να προσδιορισθεί με το σημείο του προσευχόμενου («prayer’s sign») και την «δοκιμασία του τραπεζιού» («table test») (Girgic A et al, 1976; Rosenbloom AL et al, 1981) ή της αποτύπωσης.
Στο σημείο του προσευχόμενου, ο ασθενής προσπαθεί να φέρει σε επαφή τις παλαμιαίες επιφάνειες των φαλαγγοφαλαγγικών αρθρώσεων μεταξύ τους, με τα δάκτυλα ανοιχτά. Εάν οι παλάμες και τα δάκτυλα δεν εφάπτονται, αλλά παραμένει κενό μεταξύ τους, η δοκιμασία θεωρείται θετική. Η δοκιμασία αυτή μπορεί να επιβεβαιωθεί με παθητική έκταση των φαλάγγων.
Η δοκιμασία του τραπεζιού είναι θετική όταν ο ασθενής, πιέζοντας την παλάμη του χεριού του πάνω σε επίπεδη επιφάνεια με τα δάκτυλα ανοιχτά, δεν μπορεί να την φέρει σε επαφή με την επιφάνεια αυτή.
Παρόμοια με την δοκιμασία τραπεζιού είναι η δοκιμασία αποτύπωσης (Lu YC et al, 1993). Οι παλάμες του ασθενούς βάφονται και μετά πιέζονται από τον ασθενή με δύναμη πάνω σε επίπεδη επιφάνεια. Οι περιοχές που έρχονται σε επαφή με την επιφάνεια αυτή αποτυπώνονται. Με τον τρόπο αυτό εντοπίζονται γρήγορα και άμεσα οι περιοχές του χεριού που δεν εφάπτονται της επιφάνειας.
Η κινητικότητα των αρθρώσεων μπορεί να ταξινομηθεί ανάλογα με τα αποτελέσματα των δοκιμασιών ως εξής (Lu YC et al, 1993) :
- Στάδιο 0 : Ικανότητα επαφής με όλες τις αντίθετες φαλαγγοφαλαγγικές αρθρώσεις, στη δοκιμασία του προσευχόμενου ή της αποτύπωσης
- Στάδιο 1 : Αδυναμία επαφής σε μία μεσοφαλαγγική άρθρωση, στη δοκιμασία του προσευχόμενου ή της αποτύπωσης
- Στάδιο 2 : Αδυναμία επαφής σε 2 ή περισσότερες φαλαγγοφαλαγγικές αρθρώσεις, στη δοκιμασία του προσευχόμενου ή της αποτύπωσης.
ΕΚΤΙΝΑΣΣΟΜΕΝΟΣ ΔΑΚΤΥΛΟΣ (trigger finger) (ΣΤΕΝΩΤΙΚΗ ΤΕΝΟΝΤΟ ΕΛΥΤΡΙΤΙΔΑ ΤΩΝ ΚΑΜΠΤΗΡΩΝ ΤΕΝΟΝΤΩΝ ΤΩΝ ΔΑΚΤΥΛΩΝ)
Είναι σπάνιος στο νεανικό διαβήτη (Yosipovitch G et al, 1990). Οφείλεται σε τενοντοελυτρίτιδα των καμπτήρων και πιθανώς δημιουργείται με τον ίδιο μηχανισμό, όπως το σύνδρομο δύσκαμπτου χεριού (Benedetti A et al, 1982).
Oι ασθενείς παραπονούνται για αίσθημα «πιασίματος» ή «κλειδώματος», συνδεόμενο με πόνο στις προσβληθείσες φάλαγγες. Η κλινική εξέταση δείχνει ψηλαφητό οζίδιο, συνήθως στην περιοχή την υπερκείμενη των μετακαρπιοφαλαγγικών αρθρώσεων, και πάχυνση του ελύτρου του προσβληθέντος καμπτήρα τένοντα στη παλαμιαία επιφάνεια των δακτύλων και των χεριών. Το «κλείδωμα» αναπαράγεται με ενεργητική ή παθητική κάμψη του δακτύλου.
Θεραπευτικά, μπορεί να γίνει τοπική διήθηση του ελύτρου του τένοντα με κορτικοειδές. Εάν δεν έχει αποτέλεσμα, χειρουργική επέμβαση.