ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ : Περίληψη και συστάσεις

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Ο πόνος και άλλα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας μπορεί να συγχυθούν με παθήσεις των μαλακών μορίων, όπως π.χ. οι περιαρθρικές θυλακίτιδες.

Ακόμα, ο πόνος σε μίαν ορισμένη περιοχή μπορεί να αντανακλάται από οστεοαρθρικές αλλοιώσεις που υπάρχουν σε κάποιαν άλλη περιοχή ή να μην οφείλεται σε παθήσεις των αρθρώσεων.

Επομένως, σημαντικό βήμα στη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας είναι να είμαστε σίγουροι ότι ο πόνος σε μια συγκεκριμένη περιοχή οφείλεται πράγματι σε οστεοαρθρίτιδα

ΣΚΟΠΟΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Σκοποί της θεραπείας της οστεοαρθρίτιδας είναι ο έλεγχος του πόνου και της διόγκωσης των αρθρώσεων, η βελτίωση της αναπηρίας και της ποιότητας της ζωής, η πρόληψη της εξέλιξης της νόσου και η εκπαίδευση του ασθενούς για τον ρόλο του στη θεραπευτική ομάδα.

Δεν υπάρχουν φαρμακευτικές θεραπείες που να εμποδίζουν αποδεδειγμένα την εξέλιξη των οστεοαρθρικών αλλοιώσεων. Η θεραπεία πρέπει να αρχίζει με μη φαρμακευτικές μεθόδους (ασκήσεις, απώλεια βάρους και εκπαίδευση του ασθενούς), πριν αρχίσουν οι φαρμακευτικές θεραπείες.

Η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με τις προσδοκίες και το επίπεδο της λειτουργικότητας και των δραστηριοτήτων του ασθενούς, το είδος των αρθρώσεων που πάσχουν, την βαρύτητα της νόσου, τις επαγγελματικές ανάγκες και την συνύπαρξη άλλων νοσημάτων.

Τα υποκειμενικά ενοχλήματα και τα αντικειμενικά ευρήματα μπορεί να καθοδηγήσουν τον κλινικό γιατρό στον σχεδιασμό των κατάλληλων θεραπευτικών στόχων. Οι κατάλληλοι θεραπευτικοί στόχοι καθορίζονται με βάση τα υποκειμενικά ενοχλήματα και αντικειμενικά ευρήματα, σε συνεργασία πάντοτε με τον ασθενή

Η θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας περιλαμβάνει γενικά ένα συνδυασμό μη φαρμακολογικών μεθόδων (ασκήσεις και εκπαίδευση του ασθενούς), φαρμακευτικές θεραπείες (φάρμακα per os, τοπικά και ενδαρθρικά) και χειρουργικές παρεμβάσεις (π.χ. ολική αρθροπλαστική).

Οι μη φαρμακευτικές θεραπείες, εάν έχουν αποτέλεσμα, μπορεί να μειώσουν τις ανάγκες, και επομένως τους κινδύνους, των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο των συμπτωμάτων της νόσου.

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Ανάπαυση

Σε ασθενείς με πόνο και άλλα συμπτώματα υπέρχρησης των αρθρώσεων, η ανάπαυση της πάσχουσας άρθρωσης μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο.

Οι αρθρώσεις συνιστάται να αναπαύονται για βραχύ μόνο χρονικό διάστημα, τυπικά 12-24 ώρες σε ασθενείς με οξύ πόνο και σημεία φλεγμονής, δοθέντος ότι η παρατεταμένη ανάπαυση μπορεί να οδηγήσει σε μυική ατροφία και μείωση της κινητικότητας της άρθρωσης

Απώλεια βάρους

Σε υπέρβαρους ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα ακόμα και μέτρια απώλεια βάρους μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο και να βελτιώσει την λειτουργικότητα των αρθρώσεων των κάτω άκρων.

ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Τι αποτέλεσμα έχει η φυσιοθεραπεία ;

Η φυσιοθεραπεία και οι ασκήσεις βελτιώνουν την λειτουργική έκβαση και τον πόνο της οστεοαρθρίτιδας βελτιώνοντας την ευλυγιστότητα και ενδυναμώνοντας τους μυς οι οποίοι υποστηρίζουν τις πάσχουσες αρθρώσεις.

Ένα κατάλληλο πρόγραμμα ασκήσεων μπορεί να αναστρέψει τις διαταραχές της βάδισης και να ενδυναμώσει την μυική ισχύ, την ευλυγιστότητα, την αεροβική δύναμη και την ικανότητα για ασκήσεις.

Οι ασκήσεις που δεν φορτίζουν σημαντικά τις αρθρώσεις, το «ζέσταμα», οι διατάσεις πριν από τις ασκήσεις και η ακινητοποίηση των αρθρώσεων με νάρθηκες μπορεί να βελτιώσουν την προστασία των αρθρώσεων και να περιορίσουν τα συμπτώματα

Τι περιλαμβάνουν οι ασκήσεις

Όλα τα προγράμματα των ασκήσεων πρέπει να περιλαμβάνουν ασκήσεις εύρους κίνησης και ισομετρικής ενδυνάμωσης. Προτιμώνται ασκήσεις χαμηλής δυναμικής για να αποφευχθεί η υπερβολική φόρτιση των αρθρώσεων.

Οι ασθενείς με λιγότερο σοβαρή ή με ήπια αρθροπάθεια μπορεί να βελτιωθούν με ισοτονική ενδυνάμωση, αεροβικές ασκήσεις και, τελικά, ασκήσεις αναψυχής.

Οι ασκήσεις σε νερό προσφέρουν ιδιαίτερο όφελος σε ασθενείς με σοβαρή αρθρίτιδα ή/και σημαντική εξασθένηση

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ΜΣΑΦ PER OS

Σε ασθενείς θεραπευόμενους μακροχρόνια με ΜΣΑΦ, ιδιαίτερα καθημερινά και σε αντιφλεγμονώδεις δόσεις, πρέπει να γίνεται πλήρης βιοχημικός έλεγχος (γενική αίματος, ουρία, κρεατινίνη, τρανσαμινάσες, κ.λ.π.) τουλάχιστον κάθε 3 μήνες.

Η παρακολούθηση συνιστάται να γίνεται τακτικότερα σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών, όπως αναιμία, νεφρική ανεπάρκεια και φαρμακογενή ηπατοτοξικότητα.

Οι ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο ηπατικών επιπλοκών που παίρνουν ακεταμινοφαίνη πρέπει να παρακολουθούνται για ηπατοτοξικότητα με περιοδικές εξετάσεις της ηπατικής λειτουργίας

Τοπικά ΜΣΑΦ

Σε ασθενείς με ήπιο έως μέτριο πόνο που δεν μπορούν να πάρουν ή έχουν αντενδείξεις για την θεραπεία με ΜΣΑΦ per os μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα τοπικό ΜΣΑΦ (π.χ. γέλη δικλοφαινάκης).

Τα τοπικά ΜΣΑΦ μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν εναλλακτικά στη θεραπεία με ΜΣΑΦ per os, ανάλογα με την προτίμηση του ασθενούς.

Εάν οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται στα per os και τα τοπικά ΜΣΑΦ μπορεί να χρησιμοποιηθεί τοπικά καψαϊκίνη. Η καψαϊκίνη μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς που δεν ανέχονται τα per os και τοπικά ΜΣΑΦ ή έχουν αντενδείξεις στη θεραπεία με ΜΣΑΦ.

Ενδαρθρικές εγχύσεις γλυκοκορτικοειδών

Οι ενδαρθρικές εγχύσεις κορτικοστεροειδών ενδείκνυνται σε ασθενείς με μέτριο έως σοβαρό πόνο σε 1 ή περισσότερες αρθρώσεις, ο οποίος δεν ανακουφίζεται με per os φάρμακα (ακεταμινοφαίνη και τοπικά ή per os μη εκλεκτικά ΜΣΑΦ ή κοξίμπες), όπως και σε ασθενείς με φλεγμονώδη οστεοαρθρίτιδα και αντενδείξεις στην θεραπεία με ΜΣΑΦ.

Θειική γλυκοζαμίνη και θειική χονδροϊτίνη

Η γλυκοζαμίνη και η χονδροϊτίνη έχει αμφιλεγόμενη δράση στην οστεοαρθρίτιδα και τα αποτελέσματα των τυχαιοποιημένων μελετών ποικίλλουν.

Πάντως, αν και αποτελεσματικότητά τους είναι αμφιλεγόμενη, μπορούν να χορηγηθούν σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα, δοθέντος ότι δεν έχουν σοβαρές επιπλοκές. Εάν, μετά από 6 μήνες συνεχούς χορήγησης, δεν έχουν το αναμενόμενο αποτέλεσμα, πρέπει να διακόπτονται .

ΑΛΛΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Θερμότητα

Η υγρή επιπολής θερμότητα μπορεί να αυξήσει τον ουδό του πόνου, να προκαλέσει αναλγησία δρώντας στις ελεύθερες νευρικές απολήξεις και να μειώσει τον μυικό σπασμό.

Κρύο

Το επιφανειακό κρύο μειώνει τον μυικό σπασμό και αυξάνει τον ουδό του πόνου

Υπέρηχα

Τα θεραπευτικά υπέρηχα δεν φαίνεται να έχουν αποδεδειγμένο όφελος στην οστεοαρθρίτιδα.

TENS

Οι πληροφορίες που αφορούν την αποτελεσματικότητα των TENS στην οστεοαρθρίτιδα είναι αντικρουόμενες.

Βακτηρίες και περιπατητήρες

Οι βακτηρίες και οι περιπατητήρες μπορεί να μειώσουν τις ασκούμενες στο ισχίο δυνάμεις ακόμα και κατά 50% και επομένως να ανακουφίσουν από τον πόνο

Μαλακά υποδήματα

Τα μαλακά αθλητικά παπούτσια με ελαστική σόλα ή αερόσολα μπορούν να μειώσουν το φορτίο που δέχονται οι αρθρώσεις των κάτω άκρων

Νάρθηκες

Οι κηδεμόνες και οι νάρθηκες μπορεί να προσφέρουν συμπτωματική ανακούφιση σε ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα ορισμένων αρθρώσεων

Δέσιμο γόνατος (Knee taping)

Μπορεί να βοηθήσει ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα του γόνατος.

Ψυχοκοινωνική εκτίμηση

Η ψυχοκοινωνική εκτίμηση περιλαμβάνει εκτίμηση των μηχανισμών αντιμετώπισης, όπως αποφυγή δραστηριοτήτων και άρνησης, και των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Κατάλληλη συμβουλευτική και θεραπεία της κατάθλιψης, εάν ενδείκνυται, είναι επίσης σημαντικές.

Χειρουργική θεραπεία

Οι ασθενείς με σοβαρή οστεοαρθρίτιδα η οποία δεν ανακουφίζεται με τις per os, τοπικές και ενδαρθρικές θεραπείες μπορεί να χρειασθούν χειρουργική επέμβαση.