2.2 ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΩΝ – ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΩΝ

Cassidy JD, Thiel H, Kirkaldy-Willis W Side posture manipulation for lumbar intervertebral disk herniation. J Manip Physiol Ther 16 (2): 96–103; 1993.

«Η θεραπεία της οσφυικής δισκοκήλης με χειρισμούς είναι τόσο ασφαλής, όσο και αποτελεσματική» [Cassidy JD et al, 1993].

Cherkin DC, Deyo RA, Battié M, Street J, Barlow W. A comparison of physical therapy, chiropractic manipulation, and provision of an educational booklet for the treatment of patients with low back pain. N Engl J Med. 1998 Oct 8;339(15):1021-9.

Σε ασθενείς με οσφυαλγία οι σπονδυλικοί χειρισμοί έχουν παρόμοιο αποτέλεσμα με την τεχνική McKenzie. Οι ασθενείς που ακολουθούν τις θεραπείες αυτές έχουν οριακά καλύτερη έκβαση από ασθενείς που ακολουθούν άλλες θεραπευτικές μεθόδους [Cherkin DC et al, 1998].

Assendelft, WJJ; Morton, SC; Yu, EI; Suttorp, MJ; Shekelle, PG Assendelft, Willem JJ, ed. Spinal manipulative therapy for low-back pain. Cochrane Database of Systematic Reviews 2004 (1): CD000447.

Οι σπονδυλικοί χειρισμοί είναι εξίσου αποτελεσματικοί με άλλες συνήθεις θεραπείες (φάρμακα για τον πόνο, ασκήσεις, φυσιοθεραπεία, σχολές οσφύος ή την περίθαλψη από γενικό γιατρό) [Assendelft WJJ et al, 2004; 16].

Ernst E, Canter PH A systematic review of systematic reviews of spinal manipulation. J R Soc Med 99 (4): 192–6. Lay summary – BBC News (2006-03-22). 2006

Μία μελέτη συνιστά τους SM, ενώ τρείς δεν τους συνιστούν γιατί υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις για την αποτελεσματικότητά τους [Ernst E and Canter PH, 2006]

Murphy AYMT, van Teijlingen ER, Gobbi MO. Inconsistent grading of evidence across countries: a review of low back pain guidelines. J Manipulative Physiol Ther 29 (7): 576–81, 581.e1–2. 2006

Bronfort G, Haas M, Evans R, Kawchuk G, Dagenais S. Evidence-informed management of chronic low back pain with spinal manipulation and mobilization. Spine J 8 (1): 213–25; 2008.

Οι σπονδυλικοί χειρισμοί είναι εξίσου αποτελεσματικοί με άλλες συνήθως χρησιμοποιούμενες μεθόδους [Murphy AYMT et al, 2006; Bronfort G et al, 2008].

Meeker W, Branson R, Bronfort G, et al. Chiropractic management of low back pain and low back related leg complaints (PDF). Council on Chiropractic Guidelines and Practice Parameters. Retrieved 2008-03-13; 2007.

Οι σπονδυλικοί χειρισμοί και η κινητοποίηση έχουν καλό αποτέλεσμα στην οσφυαλγία [Meeker W et al, 2007]

Chou R, Qaseem A, Snow V, et al. Diagnosis and treatment of low back pain: a joint clinical practice guideline from the American College of Physicians and the American Pain Society. Annals of Internal Medicine 147 (7): 478–91; 2007.

Οι σπονδυλικοί χειρισμοί συνιστώνται σε ασθενείς που δεν βελτιώνονται με αυτο-φροντίδα [Chou R et al, 2007].

Hoiriis KT, Pfleger B, McDuffie FC, et al. A randomized clinical trial comparing chiropractic adjustments to muscle relaxants for subacute low back pain. J Manipulative Physiol Ther. 2004;27(6):388–398.

Hancock MJ, Maher CG, Latimer J, et al. Assessment of diclofenac or spinal manipulative therapy, or both, in addition to recommended first-line treatment for acute low back pain: a randomised controlled trial. Lancet. 2007;370(9599):1638–1643.

Jüni P, Battaglia M, Nüesch E, et al. A randomised controlled trial of spinal manipulative therapy in acute low back pain. Ann Rheum Dis. 2009;68(9):1420–1427.

Οι σπονδυλικοί χειρισμοί είναι πιο αποτελεσματικοί από τις ψευδο-θεραπείες στην βραχυπρόθεσμη ανακούφιση από τον πόνο (<6 εβδομάδες), αλλά όχι περισσότερο αποτελεσματικοί στην μείωση της αναπηρίας [Hoiris KT et al, 2004; Hancock MJ et al; 2007; Juni P et al, 2009].

Ernst E. Chiropractic: a critical evaluation. J Pain Symptom Manage 35 (5): 544–62. 2008.

Singh S, Ernst E. The truth about chiropractic therapy. Trick or Treatment: The Undeniable Facts about Alternative Medicine. W.W. Norton. pp. 145–90. 2008

Το 2008, μία ανασκόπησε αποφάνθηκε ότι, με την πιθανή εξαίρεση της οσυαλγίας, οι χειροπρακτικοί χειρισμοί δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα σε καμιά ιατρική κατάσταση [Ernst E, 2008; Singh S and Ernst E, 2008]

Dagenais, S; Gay, RE; Tricco, AC; Freeman, MD; Mayer, JM. NASS Contemporary Concepts in Spine Care: spinal manipulation therapy for acute low back pain. The spine journal : official journal of the North American Spine Society 10 (10): 918–40. 2010

Rubinstein SM, van Middelkoop M, Assendelft WJ, de Boer MR, van Tulder MW Rubinstein, Sidney M, ed. Spinal manipulative therapy for chronic low-back pain. Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD008112. 2011.

Οι σπονδυλικοί χειρισμοί ανακουφίζουν από τον πόνο και βελτιώνουν την λειτουργικότητα εξίσου ή περισσότερο από άλλες συνήθως χρησιμοποιούμενες θεραπείες [Dagenais S et al, 2010; Rubinstein SM et al, 2011]

Koes, BW; van Tulder, M; Lin, CW; Macedo, LG; McAuley, J; Maher, C An updated overview of clinical guidelines for the management of non-specific low back pain in primary care. European Spine Journal 19 (12): 2075–94. December 2010

Σύμφωνα με διεθνείς κλινικές κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση της οσφυαλγίας οι σπονδυλικοί χειρισμοί :

• Συνιστώνται

• Δεν συνιστώνται ή

• Προτείνονται ως θεραπευτική επιλογή, σαν προσωρινή λύση σε ασθενείς που δεν βελτιώνονται με άλλες θεραπείες [Koes BW et al, 2010] 

Walker, BF; French, SD; Grant, W; Green, S. A Cochrane review of combined chiropractic interventions for low-back pain. Spine 36 (3): 230–42. 1 February 2011.

Δεν έχει προσδιορισθεί κατά πόσον η χειροπρακτική φροντίδα ή οι σπονδυλικοί χειρισμοί (SMT) βελτιώνουν την έκβαση σε ασθενείς με οσφυαλγία λιγότερο ή περισσότερο από άλλες θεραπείες [Walker BF et al, 2011].

Rubinstein SM, van Middelkoop M, Assendelft WJ, de Boer MR, van Tulder MW. Spinal manipulative therapy for chronic low-back pain: an update of a Cochrane review.Spine (Phila Pa 1976). 2011 Jun;36 (13) : E825-46.

Δεν υπάρχει κλινική διαφορά μεταξύ σπονδυλικών χειρισμών και άλλων θεραπευτικών μεθόδων για την ανακούφιση από τον πόνο και την βελτίωση της λειτουργικότητας σε ασθενείς με χρόνια οσφυαλγία [Rubinstein SM et al, 2011].

Marlowe D. Complementary and alternative medicine treatments for low back pain. Prim. Care 39 (3): 533–46. September 2012.

Rubinstein, SM; Terwee, CB; Assendelft, WJ; de Boer, MR; van Tulder, MW. Spinal manipulative therapy for acute low-back pain. Cochrane Database of Systematic Reviews 9: CD008880. 12 September 2012.

Οι χειρισμοί ανακουφίζουν από τον πόνο περισσότερο από άλλες παρεμβατικές μεθόδους ή ψευδο-χειρισμούς και η προσθήκη τους σε άλλες θεραπείες βελτιώνει την έκβαση της νόσου [Marlowe D, 2012; Rubinstein SM et al, 2012].

Walker BF, Hebert JJ, Stomski NJ, Losco B, French SD. Short-term usual chiropractic care for spinal pain: a randomized controlled trial. Spine (Phila Pa 1976). 2013 Nov;38(24):2071-8.

Η χειροπρακτική θεραπεία είναι περισσότερο αποτελεσματική από την ψευδο-θεραπεία, αλλά η βελτίωση δεν είναι μεγάλη [Walker BF et al, 2013]

Walker BF, Hebert JJ, Stomski NJ, Clarke BR, Bowden RS, Losco B, French SD. Outcomes of usual chiropractic. The OUCH randomized controlled trial of adverse events. Spine (Phila Pa 1976). 2013 Sep 15;38(20):1723-9. .

Οι σπονδυλικοί χειρισμοί βελτιώνουν τον πόνο και την λειτουργικότητα, σε σύγκριση με τους ψευδο-χειρισμούς [Walker BF et al, 2013].

Bronfort G, Hondras MA, Schulz CA, Evans RL, Long CR, Grimm R. Spinal manipulation and home exercise with advice for subacute and chronic back-related leg pain: a trial with adaptive allocation. Ann Intern Med. 2014 Sep;161(6):381-91.

Σε ασθενείς με πόνο στο σκέλος σχετιζόμενο με την οσφύ, οι σπονδυλικοί χειρισμοί, σε συνδυασμό με οικιακές ασκήσεις και συμβουλές, είναι περισσότερο αποτελεσματικοί από τις οικιακές ασκήσεις και τις συμβουλές μόνες τους [Bronfort G et al, 2014]

Schneider M, Haas M, Glick R, Stevans J, Landsittel D. Comparison of spinal manipulation methods and usual medical care for acute and subacute low back pain: a randomized clinical trial. Spine (Phila Pa 1976). 2015 Feb;40(4):209-17

Οι χειροκίνητοι σπονδυλικοί χειρισμοί προσφέρουν μεγαλύτερη βραχυπρόθεσμη βελτίωση της αναπηρίας και του πόνου, συγκριτικά με τους μηχανικά υποβοηθούμενους χειρισμούς ή την συνήθη ιατρική φροντίδα [Schneider M et al, 2015].

Dagenais S, Gay RE, Tricco AC, Freeman MD, Mayer JM. NASS Contemporary Concepts in Spine Care: Spinal manipulation therapy for acute low back pain. Spine J 10 (10): 918–940; 2010.

Bronfort G, Haas M, Evans R, Leininger B, Triano J. Effectiveness of manual therapies: the UK evidence report. Chiropractic & Osteopathy 18 (3): 3; 2010.

Rubinstein SM; Terwee CB; Assendelft WJ; de Boer MR; van Tulder MW. Spinal manipulative therapy for acute low-back pain. Cochrane Database Syst Rev 12 (9): CD008880. Sep 2012.

Οι σπονδυλικοί χειρισμοί δεν διαφέρουν σε αποτελεσματικότητα από άλλες συνήθεις θεραπείες, όπως τα φάρμακα και η φυσιοθεραπεία [Dagenais S et al, 2010; Bronfort G et al, 2010; Rubinstein SM et al, 2012].

Leininger B, Bronfort G, Evans R, Reiter T Spinal manipulation or mobilization for radiculopathy: a systematic review. Phys Med Rehabil Clin N Am 22 (1): 105–25; 2011).

Hahne AJ, Ford JJ, McMeeken JM . Conservative management of lumbar disc herniation with associated radiculopathy: a systematic review. Spine 35 (11): E488–504; 2010

Οι σπονδυλικοί χειρισμοί μπορεί να είναι αποτελεσματικοί σε ασθενείς με οσφυική δισκοκήλη με ριζοπάθεια [Leininger B et al, 2011; Hahne AJ et al, 2010].

Κάθε πότε μπορούν να γίνονται οι χειρισμοί ;

Οι χειρισμοί γίνονται 2 φορές εβδομαδιαίως, συνήθως για 2-3 εβδομάδες [Airaksinen O et al, 2006].

Αλλοι συνιστούν να μην υπερβαίνουν τον 1 μήνα σε διάρκεια, εάν δεν έχουν αποτέλεσμα [Bigos S et al, 1994].

Επιπλοκές σπονδυλικών χειρισμών (αυχένα-οσφύος)

Είναι ασυνήθιστες, αλλά δυνητικά σοβαρές.

Δυνητικοί κίνδυνοι σπονδυλικών χειρισμών (αυχένα – οσφύος)

• Κακώσεις σπονδυλοβασικής αρτηρίας  

• Εγκεφαλικά επεισόδια

• Θάνατος

• Κήλη μεσοσπονδυλίων δίσκων

• Κατάγματα σπονδύλων και πλευρών

• Σύνδρομο cauda equina

Ασφάλεια

Πριν από οποιονδήποτε χειρισμό στη σπονδυλική στήλη πρέπει να παίρνεται ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό, να γίνεται η διάγνωση και να καθορίζεται το θεραπευτικό πρόγραμμα.

Προσοχή στις αντενδείξεις/επιπλοκές

Οι χειροπράκτες, πριν προβούν σε οποιοδήποτε χειρισμό στην σπονδυλική στήλη, πρέπει να αποκλείουν τις αντενδείξεις, αλλά και να παίρνουν σοβαρά υπόψη τους, τις ενδεχόμενες επιπλοκές, της θεραπευτικής αυτής μεθόδου.

Π.χ. πρέπει να αποκλείουν αν ο άρρωστος έχει σπονδυλικά κατάγματα λόγω οστεοπόρωσης ή εάν η οσφυαλγία του είναι μηχανικού και όχι «φλεγμονώδους» τύπου.

Οι χειρισμοί σε αρρώστους με «φλεγμονώδη» οσφυαλγία, σε έδαφος π.χ. αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή επιδείνωση της οσφυαλγίας.

Πάντως, οι επιπλοκές των σπονδυλικών χειρισμών είναι γενικά σπάνιες και οι χειρισμοί αυτοί είναι σχετικά ασφαλείς όταν γίνονται με προσοχή και από πεπειραμένους θεραπευτές [Rubinstein SM et al, 2012] 

Rubinstein SM; Terwee CB; Assendelft WJ; de Boer MR; van Tulder MW. Spinal manipulative therapy for acute low-back pain. Cochrane Database Syst Rev 12 (9): CD008880. Sep 2012.

Οι επιπλοκές των σπονδυλικών χειρισμών είναι γενικά ήπιες και παροδικές και περιλαμβάνουν προσωρινή επιδείνωση του πόνου, ευαισθησία και δυσκαμψία [Ernst E, 2007] και υποχωρούν συνήθως μετά από 24-48 ώρες [Goyveia LO et al, 2009].  

Ernst, E. Adverse effects of spinal manipulation: a systematic review. Journal of the Royal Society of Medicine 100 (7): 330–8. Jul 2007.

Gouveia LO, Castanho P, Ferreira JJ (2009). Safety of chiropractic interventions: a systematic review. Spine 34 (11): E405–13. 2009

Σοβαρές κακώσεις και θανατηφόρες συνέπειες, ιδιαίτερα όταν οι σπονδυλικοί χειρισμοί γίνονται στην ανώτερη μοίρα της ΣΣ, μπορεί να παρατηρηθούν [Thiel HW et al, 2007], αλλά θεωρούνται σπάνιες όταν οι σπονδυλικοί χειρισμοί γίνονται σωστά και από πεπειραμένους θεραπευτές [Anderson – Peacock E et al, 2005]

Thiel HW, Bolton JE, Docherty S, Portlock JC. Safety of chiropractic manipulation of the cervical spine: a prospective national survey. Spine 32 (21): 2375–8. 2007.

Anderson-Peacock E, Blouin JS, Bryans R; et al. Chiropractic clinical practice guideline: evidence-based treatment of adult neck pain not due to whiplash (PDF). J Can Chiropr Assoc 49 (3): 158–209. 2005.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Τελικό συμπέρασμα

Οι πληροφορίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των σπονδυλικών χειρισμών στην οσφυαλγία είναι αντικρουόμενες

Αν λάβει κανείς υπόψη του ότι είναι εξίσου αποτελεσματικοί με άλλες, μη επεμβατικές, μεθόδους και θεραπείες (π.χ. φάρμακα, φυσιοθεραπεία, κ.ά.) και ότι έχουν ορισμένες, συχνά σοβαρές, επιπλοκές, δεν θα συνιστούσα την χρήση τους σε ασθενείς με οσφυαλγία

Χειροπρακτικές τεχνικές

Εχουν νόημα οι χειροπρακτικές τεχνικές ;

Αν και οι χειροπρακτικές τεχνικές θεωρούνται ασφαλείς εάν γίνουν από πεπειραμένο χειροπράκτη, μία συστηματική ανασκόπηση διεπίστωσε ότι οι τεχνικές αυτές (χειρισμοί, ρυθμίσεις θερμοκρασίας, ασκήσεις, μηχανικές συσκευές, εκπαίδευση ασθενούς) δεν βελτιώνουν τον πόνο και την αναπηρία, συγκριτικά με άλλες θεραπείες [Walker BF et al, 2011].