ΜΕΘΥΛΣΟΥΛΦΟΝΥΛΜΕΘΑΝΗ (Methylsulfonylmethane (MSM)

Η μεθυλσουλφονυλμεθάνη (Methylsulfonylmethane; MSM), γνωστή και ως DMSO2, μεθυλσουλφόνη (methylsulfone) και διμεθυλσουλφόνη (dimethylsulfone), είναι ένα οργανοθειικό συστατικό με τον τύπο (CH3)2SO2.

Η MSM είναι ο οξειδωμένος τύπος του διμεθυλσουλφοξειδίου. Υπάρχει σε πολύ μικρά ποσά στα φρούτα, το καλαμπόκι, τις ντομάτες, το τσάι, τον καφέ και το γάλα.

Η MSM κυκλοφορεί στο εμπόριο ως διαιτητικό συμπλήρωμα, συχνά σε συνδυασμό με γλυκοζαμίνη ή/και χονδροϊτίνη για την πρόληψη ή θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας.

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

Η MSM έχει διαφορετικές φυσικές ιδιότητες από το σουλφοξείδιο διμεθυλ σουλφοξείδιο (CH3)2SO, DMSO). Η SMS είναι λευκή κρυσταλλική solid σε STP (m.p. = 109 °C), ενώ το DMSO, κάτω από κανονικές συνθήκες, είναι υγρό.

Το MSM είναι λιγότερο αντιδραστικό από την DMSO, επειδή το S- άτομο της σουλφόνης ευρίσκεται ήδη στη μέγιστη οξειδωτική του κατάσταση (VI). Η οξείδωση του σουλφοξειδίου παράγει την σουλφόνη, τόσο υπό εργαστηριακές, όσο και υπό μεταβολικές συνθήκες.

Οι βιοχημικές δράσεις του συμπληρωματικού MSM δεν έχουν πλήρως κατανοηθεί. Μερικοί υποστηρίζουν ότι η MSM έχει αντιφλεγμονώδεις δράσεις [Morton JI and Siegel BV, 1986]. 

Το εύρος των βιολογικών δράσεων του DMSO διαφέρει από της MSM, αν και οι δράσεις του DMSO μπορεί να επάγονται, τουλάχιστον εν μέρει, από την MSM [Kocsis JJ et al, 1975].

ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ

Η LD50 (δόση στην οποία το 50% του μελετώμενου πληθυσμού φονεύεται από την υψηλή δόση) της MSM είναι >17.5 gr/kg. Αρουραίοι στους οποίους χορηγήθηκε MSM σε δόση 2 gr/kg δεν παρουσίασαν ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι αρουραίοι αυτοί, μετά από 90 ημέρες, ενώ συνέχισαν να παίρνουν MSM σε δόση 1.5 g/kg, δεν παρουσίασαν μεταβολές στα συμπτώματα, την χημεία του αίματος ή την αδρή παθολογία (Horvath K et al, 2002].

Οι μελέτες με πυρηνικό μαγνητικό συντονισμό έχουν δείξει ότι η MSM, μετά την per os χορήγησή της, απορροφάται στο αίμα και διαπερνά τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό [Rose SE et al, 2000; Lin A et al, 2001]. 

Η MSM υπάρχει φυσιολογικά σε ανιχνεύσιμα επίπεδα στο αίμα και το ΕΝΥ, ένδειξη ότι προέρχεται από διαιτητικές πηγές και από εντερικό βακτηριδιακό μεταβολισμό και ενδογενή μεταβολισμό της μεθανεθειόλης [Engelke UF et al, 2005].

ΧΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

Αποτελεσματικότητα στα πειραματόζωα

Σε πειραματόζωα έχει δειχθεί ότι οι αρθρώσεις που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα περιέχουν μικρότερες ποσότητες θείου και οι οστεοαρθρικές αυτές αλλοιώσεις μειώνονται μετά την θεραπεία με ένα συμπλήρωμα MSM [ Muravev Y et al, 1991; Rizzo R et al, 1995].

Σε ένα πειραματικό μοντέλο οστεοαρθρίτιδας σε ποντικούς, η χορήγηση ενός διαιτολόγιου που περιείχε MSM εμείωσε την εκφύλιση του χόνδρου των αρθρικών επιφανειών των γονάτων, αν και, σε μεγάλες δόσεις, προκάλεσε ατροφία αρκετών οργάνων [Ezaki J et al, 2013].

Αποτελεσματικότητα στην οστεοαρθρίτιδα

Κλινικές μελέτες

Σε μία διπλή–τυφλή, πλασέμπο - ελεγχόμενη, τυχαιοποιημένη, μελέτη διάρκειας 12 εβδομάδων, 118 ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα των γονάτων που πήραν MSM (500 mg 3 φορές ημερησίως) μόνη της ή σε συνδυασμό με υδροχλωρική γλυκοζαμίνη (500 mg 3 φορές ημερησίως) είχαν σημαντική βελτίωση των σημείων και συμπτωμάτων της οστεοαρθρίτιδας, συγκριτικά με πλασέμπο. Ο συνδυασμός της γλυκοζαμίνης με MSM εμείωσε πολύ περισσότερο τον πόνο και την διόγκωση των αρθρώσεων και τον δείκτη Lequesne από την θεραπεία με κάθε ένα από τους παράγοντες αυτούς ξεχωριστά (Usha PR and Naidu MUR, 2004].

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ Usha PR and Naidu MU, 2004

• Στην οστεοαρθρίτιδα, η συνδυασμένη θεραπεία MSM με γλυκοζαμίνη μειώνει τον πόνο και την διόγκωση και βελτιώνει την λειτουργικότητα των αρθρώσεων, περισσότερο από την θεραπεία με καθένα από τους παράγοντες αυτούς ξεχωριστά .

• Η αναλγητική και αντιφλεγμονώδης δράση αρχίζει ενωρίτερα με τον συνδυασμό της MSM με γλυκοζαμίνη, παρά με την μεμονωμένη θεραπεία με την γλυκοζαμίνη μόνη της.

Σε μία τυχαιοποιημένη, διπλή – τυφλή, πλασέμπο–ελεγχόμενη μελέτη, 50 ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα του γόνατος που πήραν MSM (3 gr 2 φορές ημερησίως) ή πλασέμπο επί 12 εβδομάδες, είχαν σημαντική ανακούφιση από τον πόνο και βελτίωση της λειτουργικότητας των αρθρώσεων, όχι όμως ενδείξεις γενικότερης αντιφλεγμονώδους δράσης και σοβαρές μεταβολές των δεικτών οξείας φάσης (ΤΚΕ και CRP) [Kim LS et al, 2006].

Σε μία διπλή–τυφλή, πλασέμπο-ελεγχόμενη μελέτη, 100 ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα που πήραν 1 κάψουλα AR7 Joint Complex (ένα διαιτητικό συμπλήρωμα, το οποίο περιέχει MSM, κολλαγόνο τύπου II και άλλα συστατικά) per os ημερησίως επί 12 εβδομάδες είχαν σημαντική μείωση των αρθραλγιών και της ευαισθησίας και βελτίωση της ποιότητας της ζωής και του δείκτη σωματικού πόνου (body pain index), συγκριτικά με πλασέμπο [Xie Q et al, 2008].

Σε μία προοπτική, τυχαιοποιημένη, διπλή – τυφλή ελεγχόμενη μελέτη, 49 ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα του γόνατος που θεραπεύθηκαν με MSM επί 12 εβδομάδες είχαν σημαντική μείωση του πόνου και βελτίωση της λειτουργικότητας, συγκριτικά με πλασέμπο (Debbi EM et al, 2011).

Σε μία προοπτική, τυχαιοποιημένη, κλινική μελέτη, 60 ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα των γονάτων που θεραπεύθηκαν με MSM σε συνδυασμό με 7.2 mg μποσβελλικού οξέος ημερησίως επί 2 μήνες δεν είχαν καλύτερο αποτέλεσμα από placebo, αλλά περιόρισαν σημαντικά την κατανάλωση των αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (Notarnicola A et al, 2011).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ μελέτης Notarnicola

• Η συνδυασμένη θεραπεία με MSM και μποσβελλικό οξύ στην οστεοαρθρίτιδα των γονάτων δεν είναι περισσότερο αποτελεσματική από placebo, αλλά μειώνει σημαντικά την κατανάλωση των αντιφλεγμονωδών φαρμάκων

Σε μία τυχαιοποιημένη, τυφλή, μελέτη, η συμπληρωματική χορήγηση 1.500 gr γλυκοζαμίνης, 1.200 mg θειικής χονδροϊτίνης και 900 mg MSM ημερησίως σε 30 γυναίκες με οστεοαρθρίτιδα των γονάτων, οι οποίες ακολούθησαν ένα πρόγραμμα ασκήσεων και απώλειας βάρους επί 14 εβδομάδες, είχαν βελτίωση του πόνου και της δυσκαμψίας (Magrans-Courtney T et al, 2011).

Σε μία τυχαιοποιημένη, διπλή – τυφλή, πλασέμπο-ελεγχόμενη μελέτη διάρκειας 16 εβδομάδων, 32 ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα των γονάτων που πήραν ένα διαιτητικό συμπλήρωμα (1.200 mg γλυκοζαμίνης ημερησίως, θειική χονδροϊτίνη, MSM, εκχύλισμα φύλλων guava και βιταμίνη C) είχαν μείωση του πόνου και των επιπέδων του κολλαγόνου τύπου ΙΙ και της CRP στον ορό, κατά 10% και 25 %, αντίστοιχα, συγκριτικά με πλασέμπο (Nakasone Y et al, 2011).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ μελέτης Nakasone, 2011

• Ο συνδυασμός της γλυκοζαμίνης με τα υπόλοιπα συστατικά μπορεί να βελτιώσει τον πόνο και τα άλλα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας

Σε μία προοπτική, τυχαιοποιημένη μελέτη σε 90 ασθενείς με ρήξη του στροφικού πετάλου του ώμου η οποία θεραπεύθηκε με αρθροσκοπική επέμβαση, η χορήγηση ενός συμπληρώματος που περιείχε αργινίνη L- α-κετογλουταρικό, MSM, υδρολυμένο κολλαγόνο τύπου Ι και βρομελίνη επί 3 μήνες ελάττωσε τον μετεγχειρητικό πόνο και βελτίωσε ελαφρώς την αποκατάσταση [Gumina S et al, 2012].

Μετα-αναλύσεις - ανασκοπήσεις

Μία συστηματική ανασκόπηση 6 μελετών οι οποίες περιελάμβαναν 681 συνολικά ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα του γόνατος που θεραπεύθηκαν με DMSO (297 ασθενείς) ή MSM (52 ασθενείς) έδειξε ότι σε 2 από τις 4 μελέτες με το DMSO και σε 2 μελέτες με την MSM, οι ασθενείς είχαν σημαντική βελτίωση του πόνου (Brien S et al, 2008). Πάντως, οι συγγραφείς της ανασκόπησης αυτής συνεπέραναν ότι «δεν μπορεί να εξαχθεί οριστικό συμπέρασμα και δεν υπάρχει οριστική απόδειξη ότι η MSM υπερέχει του placebo στην θεραπεία της ήπιας έως μέτριας ΟΑ του γόνατος».

ΣΥΜΕΡΑΣΜΑ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ Brien, 2008

• Σύμφωνα με την ανασκόπηση αυτή, δεν μπορεί να εξαχθεί οριστικό συμπέρασμα για την αποτελεσματικότητα του DMSO και της MSM στη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας

• Τα ευρήματα των μελετών που έχουν γίνει με το DMSO πρέπει να εξετασθούν με προσοχή, λόγω της πτωχής μεθοδολογίας και της πιθανής μη τυφλής μεθόδου που ακολουθήθηκε στις μελέτες αυτές, την αμφισβητήσιμη διάρκεια της θεραπείας και την δόση .

Σε μία νεότερη μετα-ανάλυση 7 μελετών, εκ των οποίων οι 3 ήταν RCT (2 με DMSO και μία, με MSM) δεν παρατηρήθηκε σημαντική μείωση του πόνου σε 326 ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα, συγκριτικά με τους μάρτυρες (Brien S et al, 2011).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΗΣ Brien S et al, 2011

• Οι υπάρχουσες μέχρι τώρα πληροφορίες δείχνουν ότι το DMSO και η MSM δεν έχουν κλινικό αποτέλεσμα στον πόνο της οστεοαρθρίτιδας

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Η MSM μπορεί να προκαλέσει γαστρικές ενοχλήσεις, διάρροια και κεφαλαλγία [Brent A and Bauer MD, 2009].

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η αποτελεσματικότητα της μεθυλσουλφονυλμεθάνης στην οστεοαρθρίτιδα είναι αμφιλεγόμενη.

Θετικές απόψεις

• Η μεθυλσουλφονυλμεθάνη μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας, αν και όχι σε όλες τις περιπτώσεις

Αρνητικές απόψεις

• Οι μελέτες που έχουν γίνει με την μεθυλσουλφονυλμεθάνη στην θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας είναι περιορισμένες και σε μικρό αριθμό ασθενών.

• Χρειάζονται επιπρόσθετες μελέτες, για να προσδιορισθεί τόσο η ιδανική δόση και η μακροπρόθεσμη ασφάλεια, όσο και η αποτελεσματικότητα, της μεθυλσουλφονυλμεθάνης στην οστεοαρθρίτιδα, γι΄αυτό και, μέχρι τότε, η μεθυλσουλφονυλμεθάνη πρέπει να θεωρείται πειραματική θεραπεία και να μην αυτο-χορηγείται ή συνταγογραφείται εκτός κλινικών μελετών [Brent A and Bauer MD, 2009]