LINUM USITATISSIMUM (Λίνον, λινάρι)

Οικογένεια  : Linaceae

Άλλες ονομασίες : 

• Common flax
• Flax 
• Linseed

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το Linum usitatissimum («λίνον το ωφελιμότατον» ή κοινώς λινάρι) ανήκει στην οικογένεια των λινοειδών (Linaceae), η οποία περιλαμβάνει 230 περίπου είδη στις εύκρατες περιοχές και τις περιοχές της Μεσογείου.

Το λινάρι είναι φυτό ιθαγενές της Δυτικής Ινδίας και της Μεσογείου. Ως πηγή ινών λίνου, έχει καλλιεργηθεί τουλάχιστον από το 5.000 π.Χ. για το έλαιό του (λινέλαιο).

Τα τελευταία χρόνια, η χρήση του λιναρόσπορου στις τροφές και τα διατροφικά προϊόντα, αλλά και για θεραπευτικούς σκοπούς, έχει αυξηθεί σημαντικά, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς του σε βασικά ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, α-λινολενικό οξύ, διαιτητικές ίνες και φυσικά φαινολικά αντιοξειδωτικά (Prasad Ket al, 1998).

Ο λιναρόσπορος και τα συστατικά του (πρωτεΐνες, διαλυτές ίνες, λινολενικό οξύ, ALA, λιγνάνες) διαθέτουν πολλές και ποικίλες ιδιότητες και δράσεις (αντιοξειδωτικές, αντιδιαβητικές, αντι- ιογενείς, αντιβακτηριδιακές, αντιφλεγμονώδεις, αντικαρκινικές, αντι-αθηροσκληρυντικές, αντι-υπερλιπιδαιμικές, αντι-αιμοπεταλιακές, οιστρογονικές, αντι-οιστρογονικές, κ.ά. (βλ. παρακάτω).

Οι σπόροι του λιναριού είναι πλούσια πηγή ελαίου, το οποίο περιέχει πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, εύπεπτες πρωτεΐνες και λιγνάνες. Ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο συγκαταλέγονται μεταξύ των πλουσιότερων φυσικών πηγών ALA, ενός ωμέγα– 3 λιπαρού οξέος [Bloedon LT and Szapary PO, 2004].

Το λινολεϊκό οξύ, μία πλούσια πηγή ωμέγα – 3 λιπαρών οξέων, και το ALA, παίζουν σημαντικό ρόλο στην δομική ακεραιότητα των κυτταρικών μεμβρανών.

Περιγραφή φυτού

Το λινάρι είναι ένα μικρό, ποώδες ετήσιο φυτό, με όρθιο, λείο στέλεχος, και φθάνει σε ύψος τα 1.2 μέτρα. Τα φύλλα του έχουν χρώμα πράσινο, χωρίς μίσχο, σχήμα λόγχης και πέφτουν όταν το φυτό ωριμάζει. Ο φλοιός του βλαστού σταθεροποιείται από πολυάριθμες ίνες. Κάθε βλαστός περιέχει 40 περίπου δέσμες ινών και κάθε δέσμη έχει μήκος 25 έως 70 εκ. Οι ίνες αποτελούνται από μεμονωμένα κυλινδρικά κύτταρα, τα οποία συγκρατούνται μεταξύ τους με διάφορες κολλώδεις ουσίες. Τα άνθη του έχουν 5 πέταλα και χρώμα γαλάζιο ή μπλε, σπανιότερα λευκό ή απαλό ροζ. Το φυτό ανθίζει Ιούνιο-Ιούλιο και συλλέγεται τον Σεπτέμβριο. Οι καρποί είναι στρογγυλοί, ξεροί, έχουν την μορφή κάψουλας και περιέχουν 10 περίπου γυαλιστερά, ωοειδούς σχήματος σπόρια. Οι σπόροι του φυτού είναι αυτοί που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Το λινάρι είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Πιστεύεται ότι η ποικιλία Linum bienne Miller (αγριολινάρι) καλλιεργήθηκε ήδη από την προϊστορική εποχή και αργότερα αντικαταστάθηκε από το Linum usitatissimum.

Το λινάρι κατάγεται από την Ασία. Σπόροι λιναριού και λινά υφάσματα έχουν ανακαλυφθεί στη Βαβυλώνα (7.000 π.Χ.) και σε πόλεις των Αλπεων (5.000 π.Χ.), αν και φαίνεται ότι το λινάρι χρησιμοποιείται ήδη από τους προϊστορικούς ανθρώπους, δηλ. πριν περίπου 34.000 χρόνια.

Λινά υφάσματα έχουν ανακαλυφθεί στους τάφους αρχαίων Αιγυπτίων, ενώ στη Νότια Μεσοποταμία το λινάρι καλλιεργείτο ήδη από το 5200 – 4000 π.Χ. Οι Βαβυλώνιοι καλλιέργησαν το λινάρι από το 3.000 π.Χ. και οι ταφικοί τους θάλαμοι απεικονίζουν την καλλιέργεια του λιναριού και λινά υφάσματα.

Στην Ελλάδα, το λινάρι εισήχθη από την Κολχίδα, μετά την εποχή του Ηροδότου, όπου ήταν γνωστό ως κλωστικό φυτό με το όνομα λίνον. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες των σπόρων του λιναριού ήταν γνωστές από την Αρχαιότητα.

Ο Ιπποκράτης συνιστούσε τον λιναρόσπορο για ανακούφιση από τα εντερικά ενοχλήματα (650 π. Χ.) και ο Θεόφραστος (5^ος και 4^ος π.Χ. αιώνας), την χρήση της κόλλας του λιναρόσπορου για την θεραπεία του βήχα, ενώ ο Διοσκουρίδης (1^ος αιώνας π.Χ.) αναφέρεται στις μαλακτικές ιδιότητες του λιναρόσπορου.

Ο Γάϊος Κορνέλιος Τάκιτος (ιστορικός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, 1^ος αιώνας μ.Χ.) εγκωμίαζε τις αρετές του λιναριού.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

Συστατικά φύλλων και  φλοιού σπόρων λιναριού

Τα φύλλα και ο φλοιός των σπόρων του λιναριού περιέχουν κυανογενικές γλυκοσίδες (λιναμαρίνη, λινουστατίνη και νεολουστατίνη).

Οι γλυκοσίδες αυτές μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα στο αίμα και την νεφρική απέκκριση του θειοκυανικού (thiocyanate) στους ανθρώπους που καταναλώνουν ωμό λινάρι ή λιναρόσπορο και είναι τοξικές στα ζώα που το καταναλώνουν, δεδομένου ότι το λινάρι και ο λιναρόσπορος, όταν συνθλιβούν, απελευθερώνουν κυανίδιο, μια πολύ τοξική χημική ουσία [Evans WC, 1989; Cunnane SC et al, 1993]. Πάντως, οι γλυκοσίδες αυτές εξαφανίζονται στους ψημένους σπόρους του λιναριού [Cunnane SC et al, 1993].

Συστατικά λινέλαιου 

• Αμινοξέα
• Βιταμίνες Α, Β, D, Ε και F
• Λινομαρίνη (ένα κυανογόνο γλυκοσίδιο)
• Λινομαράση 
• Μεταλλικά στοιχεία
• Διγλυκοζίτης σεκοϊσολαρισιρεσινόλης
• Λιπαρά οξέα (στεαρικό, ολεϊκό, λινολεϊκό και α-λινολενικό οξύ)
• Στερόλες (β-σιτοστερόλη, καμπεστερόλη, Δ5-αβεναστερόλη και στιγμαστερόλη)
• Τοκοφερόλες (γ-τοκοφερόλη, πλαστοχρωμανόλη-8)
• Φλαβονοειδή
• Φαινολικοί παράγοντες (φερουλικό, κουμαρικό οξύ και p- υδροξυβενζοϊκό οξύ, διφυλλίνη και βανιλλίνη πινορεσινόλης)

Συστατικά ρίζας λιναριού

• Ισοφλαβόνες
• Λιγνάνες

Συστατικά λιναρόσπορου

Τα κύρια διαιτητικά συστατικά του λιναρόσπορου είναι έλαιο, ιξώδεις ίνες (γλίσχρασμα) πλούσιες σε λιγνάνες, πρωτεΐνες και μέταλλα.

Ολικά λίπη

• Κορεσμένα λιπαρά οξέα
• Μονοακόρεστα λιπαρά οξέα

Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα

• Ωμέγα 3
• Ωμέγα 6

Ακόρεστα λιπαρά οξέα

• α-λινολενικό οξύ
• Λινολεϊκό οξύ
• Ολεϊκό οξύ

Ολικές διαιτητικές ίνες (27%)

• Γλίσχρασμα (5%)
• Αδιάλυτες φυτικές ίνες
• Διαλυτές φυτικές ίνες (d-ξυλόζη, L-γαλακτόζη, ραμνόζη, d-γαλακτουρονικό οξύ)

Μέταλλα

• Ασβέστιο
• Κάλιο
• Θείο
• Μαγνήσιο
• Νάτριο
• Σίδηρος
• Φωσφόρος
• Χλώριο
• Ψευδάργυρος

Ιχνοστοιχεία

• Μαγγάνιο
• Φθόριο χαλκού
• Σιλικόνη
• Νικέλιο
• Κοβάλτιο
• Ιοδίνη
• Μολυβδαίνιο
• Χρώμιο

Πρωτεΐνες (20%)

Υγρασία (8%)

Τέφρα (4%)

Βιταμίνες (Α, Β1, Β2, C, D, Ε)

Αλλα

• Ελεύθερες στερόλες - εστέρες στερολών
• Κυανιογόνες γλυκοσίδες (λιναμαρίνη, λινουστατίνη, νεολινουστίνη)
• Παράγωγα φαινυλπροπανίου
• Υδρογονάνθρακες

Λιπαρά οξέα

Ο λιναρόσπορος είναι φυσιολογικά πτωχός σε κορεσμένα λίπη και παρέχει μέτρια ποσά μονοακόρεστων λιπαρών οξέων (πίνακας 1). Περίπου 73% των λιπαρών οξέων του λιναρόσπορου είναι πολυακόρεστα.

Ο λιναρόσπορος περιέχει επίσης μικρότερα ποσά λινολεϊκού οξέος, ενός ωμέγα – 6 λιπαρού οξέος. Λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε α-λινολενικό οξύ (ALA), ο λόγος των ωμέγα–3/ωμέγα–6 λιπαρών οξέων στον λιναρόσπορο ανέρχεται σε 1:0.3.

Ο λιναρόσπορος είναι εξαιρετικά πλούσιος σε διγλυκοζίτη της σεκοϊσολαρισιρεσινόλης, σε επίπεδα 75-800 φορές υψηλότερα απ΄ όλα τα άλλα, γνωστά μέχρι σήμερα, φυτά και λαχανικά (Westcott ND and Muir AD, 1996; Thompson LU et al, 1997).

Ινες και γλίσχρασμα (κόλλα)

Ο λιναρόσπορος περιέχει επίσης ίνες και κόλλα, τα οποία προάγουν την υγεία της λειτουργίας του εντέρου. Ο λιναρόσπορος περιέχει περίπου 400 gr/kg ολικών διαιτητικών ινών, πλούσιων σε πεντοζάνες, ενώ το πλήρες κλάσμα περιέχει 2-7% κόλλα (Axelson M et al, 1982).

Πρωτεΐνες

Ο λιναρόσπορος είναι πηγή πρωτεϊνών καλής ποιότητας. Όπως άλλα σπορέλαια, οι πρωτεΐνες οι εναποθηκευμένες στον λιναρόσπορο είναι λευκωματίνες και σφαιρίνες. Οι σφαιρίνες είναι οι κυριότερες εναποθηκευμένες πρωτεΐνες του λιναρόσπορου, αποτελώντας το 58-66% των ολικών πρωτεϊνών του (Chung MWY et al, 2005).

Ο λιναρόσπορος δεν είναι μία πλήρης πρωτεΐνη, δοθέντος ότι μερικά από τα αμινοξέα τα οποία τον καθιστούν πλήρη πρωτεΐνη είναι διαθέσιμα μόνο σε ασήμαντα ποσά, αλλά ολοκληρώνεται ως πρωτεΐνη όταν συνδυάζεται με γαλακτοκομικά προϊόντα.

Βιταμίνες και μέταλλα

Ο λιναρόσπορος περιέχει σωρεία βιταμινών και μετάλλων : βιταμίνη Α, Β1, Β2, C, D, E, κάλιο, φωσφόρο, μαγνήσιο, ασβέστιο, θείο, νάτριο, χλώριο, σίδηρο και ψευδάργυρο. Είναι ιδιαίτερα πλούσιος σε κάλιο, παρέχοντας μικρά ποσά μαγνησίου, σιδήρου, χαλκού και ψευδάργυρου.

Υδατοδιαλυτές βιταμίνες :

• Ασκορβικό οξύ/βιταμίνη C
• Βιοτίνη
• Θειαμίνη/Θειαμίνη Β1
• Νιασίνη/νικοτινικό οξύ
• Παντοθενικό οξύ
• Πυριδοξίνη/βιταμίνη Β6
• Ριβοφλαβίνη/βιταμίνη Β2
• Φολικό οξύ

Λιποδιαλυτές βιταμίνες

• α-τοκοφερόλη
• δ-τοκοφερόλη
• γ-τοκοφερόλη
• Βιταμίνη Εb
• Βιταμίνη Κc
• Καροτένια

Μέταλλα

• Ασβέστιο
• Κάλιο
• Μαγγάνιο
• Μαγνήσιο
• Νάτριο
• Σίδηρος
• Φωσφόρος
• Χαλκός
• Ψευδάργυρος

Λιγνάνες (lignans)

Οι σπόροι του λιναριού (ολόκληροι ή αλεσμένοι) είναι πλούσιοι σε λιγνάνες (lignans). Οι λιγνάνες είναι μία ομάδα φυτικών χημικών συστατικών και μία από τις μείζονες τάξεις των φυτο οιστρογόνων, χημικές δηλ. ουσίες με οιστρογονικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Οι φυτικές λιγνάνες είναι πολυφαινολικά συστατικά προερχόμενα από την φαινυλαλανίνη μέσω διμερισμού των υποκατεστημένων κιναμμωμικών αλκοολών, οι οποίες είναι γνωστές ως μονολιγνόλες (monolignols), σε ένα σκελετό διβενζοϋλομεθανίου. Η αντίδραση αυτή καταλύεται από οξειδωτικά ένζυμα και ελέγχεται συχνά με dirigent πρωτεΐνες.

Η σημαντικότερη λιγνάνη του λιναρόσπορου είναι η σεϊκοϊσολαρισιρεσινόλη (secoisolariciresinol; SDG).  Άλλες λιγνάνες που περιέχονται στον λιναρόσπορο, σε μικρότερα ποσά, είναι η ισολαρισιρεσινόλη, η λαρισιρεσινόλη, η πινορεσινόλη, η ματαιρεσινόλη και άλλα παράγωγα του φερολικού οξέος (SiciliaΤ etal, 2003; Cardoso Carraro JC et al, 2012).

Η σεϊκοσολαρισιρεσινόλη (SECO) είναι η αγλυκόνη της SDG (MazurW et al, 1996). Η SDG-β-D-γλυκοσιδάση υδρολύει τον γλυκοπυρανοσιδικό δεσμό της SDG και απελευθερώνει SECO (Obermeyer WR et al, 1995).

Η SDG είναι αποτέλεσμα σύζευξης των 8 και 8′C-ατόμων της πλευρικής αλύσου των 2 μορίων της κονιφερυλ-αλκοόλης και υπάρχει στον λιναρόσπορο σε 2 ισομερείς μορφές (Bambagiotti- Αlberti M et al, 1994).

Στον λιναρόσπορο, η SDG είναι αποθηκευμένη σε σύνδεση με έναν εστέρα με 3-υδροξυ-3-μεθυλγλουταρικό οξύ (HMGA) και άλλα φαινολικά συστατικά, όπως γλυκοσίδες p-κουμαρικού και φερουλικού οξέος, για να σχηματίσει ολιγομερή της SDG (Yuan JP et al, 2008).

Η SDG μετατρέπεται από τα βακτηρίδια του παχέος εντέρου στους ενεργούς μεταβολίτες εντερολακτόνη και εντεροδιόλη (Borriello SP et al, 1985; Wang LQ et al, 2000). Οι μεταβολίτες αυτοί έχουν ισχυρότερες αντιοξειδωτικές ιδιότητες από την πατρική λιγνάνη (SDG) και ασθενείς οιστρογονικές ή αντι-οιστρογονικές δράσεις, ανάλογα με τα βιολογικά επίπεδα της οιστραδιόλης [Brooks JD et al, 2004; Hall C III et al, 2006].

Δράσεις λιγνάνης

Το όφελος στην υγεία που προκύπτει από τις λιγνάνες του λιναριού βασίζεται στην αντιοξειδωτική τους ικανότητα ως μεσολαβητών των υδροξυλικών ριζών και ως οιστρονικών συστατικών, οφειλόμενων στην δομική τους ομοιότητα με την 17-β-οιστραδιόλη.

Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες της SDG σχετίζονται με την καταστολή οξειδωτικών καταστάσεων οφειλόμενων στα είδη του οξυγόνου.

Η SDG διγλυκοσίδη και η αγλυκόνη της, σεϊκοσολαρισιρεσινόλη, έχει πολύ μεγάλη αντιοξειδωτική ικανότητα και προστατεύει το DNA και τα λιποσώματα από βλάβη ιδιαίτερα στα επιθηλιακά κύτταρα στη διάρκεια του μεταβολισμού των βακτηριδίων του παχέος εντέρου (Rajesha J et al. 2006; Hu C et al. 2007).

Η λιγνάνη μειώνει τον κίνδυνο των καρδιαγγειακών συμβαμάτων και αναστέλλει την ανάπτυξη ορισμένων τύπων σακχαρώδη διαβήτη.

Φαινολικά οξέα

Ο λιναρόσπορος περιέχει 8-10 g/kgολικά φαινολικά οξέα, 5 g/kg εστεροποιημένων και 3-5 g/kg, αιθεροποιημένων φαινολικών οξέων (Oomah BD et al, 1995). Τα φαινολικά αυτά οξέα είναι είτε ελεύθερα, είτε συνδεδεμένα. Τα ελεύθερα φαινολικά οξέα συνίστανται σε trans και cis-σιναπικό, o-κουμαρικό, p-υδροξυκουμαρικό και βανιλλικό οξύ (Kozlowska H et al, 1983; Babrowski KJ and Sosulski FW, 1984).

Τα περισσότερα φαινολικά οξέα, όπως το p-υδροξυβενζοϊκό, trans-φερουλικό και trans-p-κουμαρικό οξύ, είναι συνδεδεμένα με εστέρες. Απ΄αυτά, το φερουλικό και το p-κουμαρινικό οξύ υπάρχουν σε μεγάλες συγκεντρώσεις στον λιναρόσπορο (Beejmohun V et al, 2007). Ακόμα, ο λιναρόσπορος περιέχει ένα άλλο φαινολικό οξύ, το καφφεϊκό οξύ και τις γλυκοσίδες του (Babrowski KJ and Sosulski FW, 1984).

Φλαβονοειδή

Ο λιναρόσπορος περιέχει φλαβονοειδή με την μορφή γλυκοσιδών (herbacetin 3, 8-O-diglucopynanoside, herbacetin 3, 7-O-dimethyletherκαι kaempferol 3, 7-O-diglucopyranoside (Qiu S et al, 1996).

Η herbacetindiglucoside (HDG) είναι ένας εστέρας συνδεδεμένος με το μακρομόριο της λιγνάνης μέσω του 3-υδροξυ-3- μεθυλ-γλουταρικού οξέος (HMGA) (Struijs K et al, 2007).

Φαινυλπροπανοειδείς γλυκοσίδες

Ο λιναρόσπορος περιέχει τις φαινυλοπροπανοειδείς γλυκοσίδες λινουσιταμαρίνη, λινοσιναμαρίνη και δοκοστερόλη (Luyengi L et al, 1993). Το n-βουτανολικό κλάσμα του λιναρόσπορου, εκτός των φαινολικών οξέων και των γλυκοσιδών τους, περιέχει και ταννίνες (Kasote DM et al, 2011a; Kasote DM et al, 2011b).

ΔΡΑΣΕΙΣ – ΧΡΗΣΕΙΣ ΛΙΝΕΛΑΙΟΥ

• Αντικαρκινικές (καρκίνος μαστού και προστάτη)
• Αντι-αθηρωματικές
• Αντιαλλεργικές
• Αντιαρρυθμικές
• Αντι-ασθματικές
• Αντιδιαβητικές
• Αντιλιπιδαιμικές
• Αντιρευματικές (οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα)
• Αντιϋπερτασικές

Θεραπευτικές χρήσεις

• Αγχος, κατάθλιψη
• Καλοήθης υπερτροφία προστάτη
• Κολπικές λοιμώξεις
• Κατακράτηση υγρών
• Νόσος υπολειπόμενης προσοχής – υπερκινητικότητας (ADHD)
• Ξηροφθαλμία
• Πολλαπλή σκλήρυνση
• Φλεγμονές

Άλλες θεραπευτικές δράσεις

• Αυξάνει την παραγωγή ενέργειας και την αντοχή
• Βελτιώνει την όραση και την αντίληψη χρωμάτων
• Βελτιώνει την ηπατική λειτουργία
• Βελτιώνει την απορρόφηση του ασβεστίου
• Βελτιώνει την διανοητική λειτουργία στους ηλικιωμένους
• Βελτιώνει την συμπεριφορά των σχιζοφρενικών ασθενών
• Βελτιώνει το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο στις γυναίκες
• Αποτρέπει την συσσώρευση λίπους στους ιστούς και επομένως βοηθά στην απώλεια βάρους
• Βοηθά στη θεραπεία του εκζέματος, της ψωρίασης και της πιτυρίδας
• Δυναμώνει τα νύχια των χεριών και των ποδιών
• Ενισχύει την λειτουργία του ανοσοποιητικού
• Επιταχύνει την αποδρομή των sprains και των εκχυμώσεων
• Καταπραΰνει ερεθισμούς ή μαλακώνει την τράχυνση του δέρματος
• Μειώνει τον χρόνο της αποκατάστασης των καταπονημένων από άσκηση μυών
• Δρα ως μαλακτικό, καταπραϋντικό, αντιβηχικό, αντισηπτικό, αντιφλεγμονώδες και καθαρτικό. Οι ώριμοι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χαλαρωτικό, αποχρεμπτικό και καθαρτικό και ως κατάπλασμα  
• Καταπραΰνει την γαστρίτιδα και τον ερεθισμένο λαιμό
• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κατάπλασμα για την πλευροδυνία,  αλλά και σε δοθιήνες, αποστήματα και έλκη
• Το βάμμα του νωπού φυτού μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις βρογχίτιδας, αμηνόρροιας και αιμορροΐδων

Δράσεις στο ανοσοποιητικό

Σε μία μελέτη, τα παιδιά σχολικής ηλικίας που κατανάλωναν συμπληρωματικό λινέλαιο λιγότερο από 1 κ.τ.γ. ημερησίως είχαν λιγότερο συχνές και σοβαρές αναπνευστικές λοιμώξεις από τα παιδιά που δεν έπαιρναν συμπληρωματικό λινέλαιο.

Αντιδιαβητικές δράσεις

Στα πειραματόζωα

Ο λιναρόσπορος μειώνει τα μεταγευματικά επίπεδα της γλυκόζης [Cunnane SC et al, 1993] και προλαβαίνει την ανάπτυξη του σακχαρώδη διαβήτη και των επιπλοκών του (Maritim AC et al, 2003; Ugochukwu NH et al, 2003).

Διαιτολόγιο πλούσιο σε ALA μειώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη [Nestel PJ et al, 1997].

Οι διαλυτές ίνες και άλλα συστατικά του λιναρόσπορου ενδέχεται να επηρεάζουν την έκκριση της ινσουλίνης και τον μηχανισμό δράσης της στη διατήρηση της ομοιοστασίας της γλυκόζης του πλάσματος και, επομένως, να μειώσουν την μεταγευματική απάντηση (Kaul MN et al, 2008] και να αυξήσουν την ανοχή [Lucas EA et al, 2002] στη γλυκόζη.

Σε διαβητικά ζώα, διαιτολόγια εμπλουτισμένα με λιναρόσπορο βελτιώνουν την δραστηριότητα των ηπατικών και νεφρικών αντιοξειδωτικών ενζύμων. Σε διαβητικούς αρουραίους, το διαιτητικό συμπλήρωμα σπόρων λιναριού σε συνδυασμό με σπόρους κολοκύθας, βελτιώνει τις δράσεις των αντιοξειδωτικών ενζύμων και τα επίπεδα της ανηγμένης γλουταθειόνης και μειώνει σημαντικά τα επίπεδα της μαλοναλδιαλδεϋδης (ενός δείκτη υπεροξείδωσης των λιπιδίων) [Makni M et al, 2011].

Στον άνθρωπο

Σε μία τυχαιοποιημένη, διασταυρούμενη μελέτη, 25 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που κατανάλωσαν 40 γρ λιναρόσπορου ημερησίως εμφάνισαν μείωση των επιπέδων της γλυκόζης και της ινσουλίνης στο αίμα [Lemay A et al, 2002]. 

Η κατανάλωση 40 gr προϊόντων αλεσμένου λιναρόσπορου ημερησίως από υπερλιπιδαιμικούς άνδρες και μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες μειώνει το ομοιοστατικό μοντέλο εκτίμησης της αντίστασης στην ινσουλίνη [Bloedon LT et al, 2008].

Σε μία τυχαιοποιημένη, διπλή – τυφλή, πλασέμπο - ελεγχόμενη μελέτη 55 υπερχοληστερολαιμικών ασθενών, η λήψη 600 mg SDG ημερησίως εμείωσε τις προγευματικές συγκεντρώσεις της γλυκόζης στο πλάσμα κατά 25% [Zhang W et al, 2008].

Προκαταρκτικές μελέτες υποστηρίζουν ότι ο per os χορηγούμενος λιναρόσπορος έχει μικτές δράσεις στα επίπεδα του σακχάρου του ορού. Πάντως, προς το παρόν, ο λιναρόσπορος δεν μπορεί να συστηθεί για την θεραπεία της υπεργλυκαιμίας ή του σακχαρώδη διαβήτη

Δράσεις στο καρδιαγγειακό – αντιλιπιδαιμικές δράσεις

Στα πειραματόζωα

Στα κουνέλια, ο λιναρόσπορος, λόγω των αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων των εμπεριεχόμενων λιγνανών, περιορίζει τον σχηματισμό των αθηροσκληρυντικών πλακών [Prasad K, 1997].

Σε ζωικά μοντέλα παχυσαρκίας, ο απολιπωμένος λιναρόσπορος ελαττώνει σημαντικά τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, της LDL και των τριγλυκεριδίων [Bhathena SJ et al, 2003].

Σε υπερχοληστερολαιμικά κουνέλια ένα σύμπλοκο λιγνάνης μειώνει το οξειδωτικό στρες, την ολική χοληστερόλη του ορού, την LDL χοληστερόλη και τον λόγο ολικης χοληστερόλης/HDL και αυξάνει την HDL-C του ορού [Prasad K, 2005].

Σε αρουραίους, η αντιλιπιδαιμική δράση του λιναριού δεν φαίνεται να επάγεται μέσω του ήπατος, αλλά ενδέχεται να σχετίζεται με το επίπεδο της απορρόφησης της χοληστερόλης ή/και της επαναπορρόφησης των χολικών οξέων [Pellizzon MA et al, 2007]. Ο λιναρόσπορος, μειώνοντας τα επίπεδα της χοληστερόλης του ορού και, σε κυτταρικό επίπεδο, μέσω των αντιπολλαπλασιαστικών και αντιφλεγμονωδών του ιδιοτήτων μπορεί να αναστείλει την αρτηριοσκλήρυνση στους ποντικούς [Dupasquier CMC et al, 2007].

Στα κουνέλια, η SDG περιορίζει την υπερχοληστερολαιμική αρτηριοσκλήρυνση [Prasad K, 2008]. Σε υπερχοληστερολαιμικούς ποντικούς το μείγμα σπόρων λιναριού και κολοκύθας έχει αντι-αθηρογενετική και ηπατοπροστατευτική δράση, πιθανώς επαγόμενη από τα ακόρεστα λιπαρά οξέα τα οποία περιέχονται στο μείγμα [Makni M et al, 2008].

Ο λιναρόσπορος μειώνει σημαντικά τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα σε αρουραίους (Abdel-Rahman et al, 2010) και προλαβαίνει την αύξηση της χοληστερόλης του ορού σε ωοθηκεκτομηθέντα χάμστερ [Lucas EA et al, 2011].

Στον άνθρωπο

Η κατανάλωση διαιτητικών ινών από δημητριακά και φρούτα συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης στεφανιαίας καρδιοπάθειας. Η ωφέλιμη αυτή δράση επιτυγχάνεται με διάφορους μηχανισμούς, όπως :

• η βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ [Jenkins DJA et al, 1975; Olsen BH et al, 1997; Jenkins DJA et al, 2002],
• η πτώση της αρτηριακής πίεσης [Vuksan V et al, 1999; Keenan JM et al, 2002]
• η βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη [Fukagawa Nk et al, 1990; Pereira MA et al, 2002] και
• η βελτίωση της ινωδολυτικής δραστηριότητας [Pereira MA et al, 2000].

Οι μελέτες στον άνθρωπο έχουν δείξει ότι ο λιναρόσπορος μπορεί να μειώσει, σε μέτριο βαθμό, τις συγκεντρώσεις της LDL, την μεταγευματική απορρόφηση της γλυκόζης και μερικούς δείκτες φλεγμονής και να αυξήσει τα επίπεδα των ωμέγα–3 λιπαρών οξέων, του λινολενικού οξέος και του εϊκοσαπενταενοϊκού οξέος.

Σε μεσήλικες δυσλιπιδαιμικούς άνδρες, η διαιτητική συμπληρωματική χορήγηση λινέλαιου (8 γρ. ημερησίως) πλούσιου σε α- λινολενικό οξύ μειώνει σημαντικά την συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση [Paschos GK et al, 2007; Ueshima H et al, 2007].

Σε υπερλιπιδαιμικούς ασθενείς, ο μερικά απολιπωμένος λιναρόσπορος μειώνει την ολική χοληστερόλη, την LDL χοληστερόλη και την απολιποπρωτεΐνη Β και Α, όπως και τις θειολικές πρωτεϊνικές ομάδες του ορού, ένδειξη αυξημένης οξείδωσης [Jenkins DJ et al, 1999].

Τα εϊκοσανοειδή που περιέχονται στα ωμέγα–3 λιπαρά οξέα τα οποία υπάρχουν στον λιναρόσπορο βελτιώνουν την καρδιακή λειτουργία μειώνοντας την χοληστερόλη του αίματος. Το ALA και οι διαιτητικές λιγνάνες έχουν αντι-λιπιδαιμικές ιδιότητες, οι οποίες μειώνουν τον κίνδυνο των καρδιαγγειακών νοσημάτων [Mandasescu S et al. 2005].

Σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, η χορήγηση λιναρόσπορου συνοδεύεται από ελάττωση των επιπέδων της απολιποπρωτεΐνης Α-1 και Β, αλλά δεν επηρεάζει τους βιοδείκτες του οστικού μεταβολισμού [Lucas EA et al, 2002; Mandasescu S et al, 2005].

Το ALA και τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορεί να έχουν αντιαρρυθμικές δράσεις [Christensen JH et al, 2005; Matthan NR et al, 2005; Mozaffarian D, 2005].

Ο λιναρόσπορος προστατεύει από την ανάπτυξη αρτηριοσκληρυντικής καρδιαγγειακής νόσου μέσω διαφόρων μηχανισμών, όπως η μείωση της χοληστερόλης του ορού, της συγκόλλησης των αιμοπεταλίων και των δεικτών της φλεγμονής, η βελτίωση της ανοχής στην γλυκόζη και οι αντιοξειδωτικές δράσεις [Bloedon LT and Szapary PO, 2004].

Η συμπληρωματική διαιτητική πρόσληψη λιναρόσπορου αυξάνει τα επίπεδα της εντερολακτόνης του ορού, η οποία μειώνει την συχνότητα της οξείας ισχαιμικής καρδιοπάθειας και κατά συνέπεια τους θανάτους από στεφανιαία ανεπάρκεια [Tarpila A et al, 2005].

Η καθημερινή κατανάλωση 40 γρ. λιναρόσπορου τροποποιεί πολλούς από τους δείκτες κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων (Dodin Set al, 2005; Mandasescu S et al, 2005; Bloedon LTet al, 2008).

Η κατανάλωση ελαιοκράμβης (canola) και λινέλαιου έχει καρδιοπροστατευτικές δράσεις μειώνοντας τα επίπεδα των λιπιδίων [Gillingham LG et al, 2011].

Hεντερολακτόνη πιστεύεται ότι είναι το κύριο ενεργό συστατικό του λιναρόσπορου το οποίο επάγει τις αθηροσκληρυντικές προστατευτικές του δράσεις [Fuchs D et al, 2007].

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Υπέρταση

Προκαταρκτικές έρευνες υποστηρίζουν ότι τα συμπληρώματα του λιναρόσπορου, χορηγούμενα για διάστημα έως 2 μηνών, χαμηλώνουν την αρτηριακή πίεση. Προς το παρόν όμως, λόγω περιορισμένων πληροφοριών, η χρήση του λιναρόσπορου δεν συνιστάται για την θεραπεία της υπέρτασης

Υπερλιπιδαιμία

Ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο φαίνεται ότι έχουν αντι- λιπιδαιμικές ιδιότητες. Προκαταρκτικές μελέτες έχουν δείξει μικτά αποτελέσματα των προϊόντων του λιναρόσπορου στα λιπίδια

Αρτηριοσκλήρυνση

Ο λιναρόσπορος και οι λιγνάνες του, λόγω των αντιοξειδωτικών και αντι-λιπιδαιμικών τους ιδιοτήτων, μπορεί να έχουν ωφέλιμες δράσεις στον σχηματισμό των αρτηριοσκληρυντικών πλακών ή στα καρδιαγγειακά νοσήματα

Πάντως, δεν έχει ξεκαθαρισθεί κατά πόσον ο συμπληρωματικός λιναρόσπορος προλαβαίνει ή βελτιώνει τα καρδιαγγειακά νοσήματα και οι δόσεις/δοσολογικά σχήματα για τα νοσήματα αυτά δεν έχουν καθιερωθεί

Αντικαρκινικές δράσεις

Καρκίνος μαστού

Το 2005 ο λιναρόσπορος ήταν ένας από τους συχνότερα χρησιμοποιούμενους παράγοντες για την θεραπεία του καρκίνου του μαστού [Boon HS et al, 2007].

Σε μία τυχαιοποιημένη, διασταυρούμενη, μελέτη 28 μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών, η κατανάλωση 5 ή 10 gr λιναρόσπορου ημερησίως εμείωσε τα επίπεδα της 17-β- οιστραδιόλης και της θειικής οιστρόνης και αύξησε τα επίπεδα της προλακτίνης του ορού [Hutchins AM et al, 2001]. 

Η εντερολακτόνη και η εντεροδιόλη μπορεί να μειώσουν τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και να αναστείλουν την δραστηριότητα της αρωματάσης, της 5-α-ρεδουκτάσης και της 17-β- υδροξυστεροειδικής αφυδρογονάσης, περιορίζοντας τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, του προστάτη και άλλων ορμονο - ευαίσθητων καρκίνων [Hutchins AM et al, 2001].

Σύμφωνα με 1 μετα-ανάλυση, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα έχουν προστατευτική δράση, αλλά, σε προ- και μετ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες, τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού [Saadatian-Elahi M et al, 2004]. Τα ολικά κορεσμένα λιπαρά οξέα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού μόνο στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες [Saadatian-Elahi M et al, 2004].  

Σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με πρόσφατο καρκίνο του μαστού, ο λιναρόσπορος μειώνει τον δείκτη σήμανσης Ki-67 (ένα δείκτη πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων) και το scorec-erb B2 και αυξάνει τον δείκτη απόπτωσης [Thompson LU et al, 2005].

Η ανυδρο-σεκοϊσολαρισιρεσινόλη έχει τροποποιητική αντικαρκινική δράση και το εκχύλισμά της από τις λιγνάνες του λιναρόσπορου είναι συγκριτικά περισσότερο αποτελεσματικό από την σεκοϊσολαρισιρεσινόλη (Lehraiki Aet al, 2010).

Ο διαιτητικός συνδυασμός λινέλαιου (8%) με πρωτογενή αντικαρκινικά φάρμακα μειώνει την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού κατά ~89% για διάστημα 4 εβδομάδων, συγκριτικά με την πρωτογενή φαρμακευτική θεραπεία μόνη της (Mason JKet al, 2010).

Καρκίνος προστάτη

Σε μία μελέτη ανδρών με καρκίνο του προστάτη, ο λιναρόσπορος, χορηγούμενος σε δόση 30 gr ημερησίως επί 30 ημέρες, εμείωσε την ανάπτυξη του όγκου κατά 40-50%, συγκριτικά με τους ασθενείς που έλαβαν δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά ή placebo [Flaxseed slows prostate tumor growth, 2007].

Σε μία μικρή μελέτη, ο πολλαπλασιασμός των καρκινικών κυττάρων του προστάτη μειώθηκε και η απόπτωση αυξήθηκε σε άνδρες που έπαιρναν 30 gr λιναρόσπορου ημερησίως [Demark-Wahnefried W et al, 2001]. 

Σε άλλη μελέτη, ο συνδυασμός του λιναρόσπορου με διαιτολόγιο πτωχό σε λιπαρά έθεσε υπό έλεγχο την ανάπτυξη του προστατικού όγκου και εμείωσε τα επίπεδα του ειδικού προστατικού αντιγόνου και τον πολλαπλασιασμό των νεοπλασματικών κυττάρων [Demark - Wahnefried W et al, 2004].

Άλλες μελέτες υποστηρίζουν ότι το ALA αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη, αν και στις μελέτες αυτές το ALAδεν προέρχονταν από τον λιναρόσπορο [Nash GK, 2007; Flaxseed slows prostate tumor growth, 2007].

Οι ωφέλιμες δράσεις του λιναρόσπορου στον καρκίνο του προστάτη μπορεί να οφείλονται στις αντιοξειδωτικές ιδιότητες και τις αντιαγγειογενετικές δράσεις που διαθέτουν οι λιγνάνες [Flaxseed slows prostate tumor growth, 2007].

Καρκίνος του πνεύμονα

Οι άνθρωποι που καταναλώνουν μεγαλύτερα ποσά διαιτητικών φυτο-οιστρογόνων, όπως οι μεταβολίτες και οι πρόδρομοι της λιγνάνης που περιέχονται στον λιναρόσπορο, μπορεί να έχουν μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα, συγκριτικά με τα άτομα που καταναλώνουν μικρότερα ποσά φυτο-οιστρογόνων [Schabath MB et al, 2005].

Καρκίνος του εντέρου

Οι αρουραίοι που διατρέφονται με λιναρόσπορο, καθαρμένη λιγνάνη λιναρόσπορου ή λινέλαιο προστατεύονται από την ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου [Dwivedi C et al, 2005; Bommareddy A et al, 2006; Williams D et al, 2007].

Τα ωμέγα–6 και –3 λιπαρά οξέα που περιέχονται στο λινέλαιο μπορεί να αναστείλουν την ανάπτυξη χημικά προκληθέντων όγκων σε πειραματόζωα, μειώνοντας την πιθανότητα δημιουργίας όγκων του παχέος εντέρου (Bhatia E et al, 2011).

Καρκίνος του δέρματος

Ο λιναρόσπορος ή τα συστατικά του μπορεί να έχουν ωφέλιμες δράσεις και στον καρκίνο του δέρματος [Bommareddy A et al, 2006; Hall C III et al, 2006].

Αντιοξειδωτικές δράσεις

Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα καταστέλλουν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου από τα ουδετερόφιλα και τα μονοκύτταρα, όπως και την παραγωγή IL-1, TNFκαι LBT4 [Prasad K et al, 1998].

Οι λιγνάνες μπορεί να ανταγωνίζονται τον υποδοχέα του παράγοντα ενεργοποίησης των αιμοπεταλίων και να αναστέλλουν την παραγωγή ελεύθερων ριζών οξυγόνου από τα ουδετερόφιλα [Prasad K et al, 1998; Prasad K, 1999].

Η εντεροδιόλη και η εντερολακτόνη έχουν τριπλάσια αντιοξειδωτική δράση από την SDG, in vitro, και αναστέλλουν την υπεροξείδωση των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων [Kitts DD et al, 1999] μειώνοντας την οξείδωση της LDL, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στην αθηρογένεση [Bloedon LT and Szapary PO, 2004].

Το μεθανολικό εκχύλισμα του λιναρόσπορου έχει δοσοεξαρτώμενες αντιοξειδωτικές δράσεις, in vitro. Παρόμοια, αντιοξειδωτικές ιδιότητες έχουν και τα φαινολικά οξέα (όπως το p-κουμαρικό και το φερουλικό οξύ) τα οποία περιέχονται στον λιναρόσπορο (Yuan JPet al, 2008).

Τα φλαβονοειδή (μη-γλυκοζυλιωμένη ερμπασετίνη και ερμπασετίνη 3, 7-O-διμεθυλ) μπορεί να εκκαθαρίζουν ελεύθερες ρίζες.

Η SDG μειώνει το οξειδωτικό στρες σε αρουραίους με διαβήτη τύπου 2 [Prasad K, 2001].

Στους σκύλους, η προθεραπευτική χορήγηση λιναρόσπορου μειώνει την καρδιακή δυσλειτουργία και την κυτταρική βλάβη από την ενδοτοξίνη [Pattanaik U and Prasad K, 1998].

Ο λινόσπορος προστατεύει από τις βλάβες μετά από ακτινοβόληση με ακτίνες Χ για ογκολογικές θεραπείες (Lee JC et al, 2009).

Η SDG εκκαθαρίζει άμεσα υδροξυλικές ρίζες, in vitro.

Στον άνθρωπο, ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο δεν φαίνεται να έχουν αντι-οξειδωτικές δράσεις [Prasad K, 2005; Bloedon LT et al, 2008].

Ορμονικές δράσεις λιναρόσπορου

• Αυξάνει την νεφρική απέκκριση της εντεροδιόλης και της εντερολακτόνης [Shultz TD et al, 1991]
• Αυξάνει την εντερική αποβολή της εντεροδιόλης, της εντερολακτόνης και της μεταιρεσινόλης [Kurzer MS et al, 1995]
• Αυξάνει την αναλογία του 2-υδροξυ-οιστρογόνου και της 16 α- υδροξυοιστρόνης στα ούρα [Haggans CJ et al, 1999; Haggans CJ et al, 2000]
• Μειώνει σημαντικά τα επίπεδα στον ορό της 17-β-οιστραδιόλης και της θειικής οιστρόνης και αυξάνει τα επίπεδα της προλακτίνης [Hutchins AM et al, 2001]
• Εχει δυνητικές αντι-οιστρογονικές δράσεις στον θετικό στους υποδοχείς των οιστρογόνων καρκίνο του μαστού [Bergman Jungestrom M et al, 2007].
• Περιορίζει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης (εξάψεις προσώπου, νυχτερινές εφιδρώσεις) [Dodin S et al, 2005 ;  Lewis JE et al, 2006; Pruthi S et al, 2007] εξίσου με την ορμονική συμπληρωματική θεραπεία [Lemay A et al, 2002].

Δράσεις στο σωματικό βάρος

Στα πειραματόζωα

Στους αρουραίους, το λινέλαιο μειώνει την υπερτροφία των λιποκυττάρων, τα επίπεδα της MCP-1 και του TNF-a και την διήθηση του λιπώδους ιστού από Τ λεμφοκύτταρα [Baranowski M et al, 2012].

Η SDG μειώνει σημαντικά την υπερλιπιδαιμία, υπερχοληστερολαιμία, υπερινσουλιναιμία και υπερλεπτιναιμία και την άθροιση του λίπους στο ήπαρ και τα σπλάγχνα ποντικών [Fukumitsu S et al, 2008].

Στον άνθρωπο

Σε υγιείς υπέρβαρους ενήλικες, το λινέλαιο (α-λινολενικό οξύ) ελαττώνει τα επίπεδα της αδιπονεκτίνης, ανεξάρτητα από τους πολυμορφισμούς του γονιδίου της αδιπονεκτίνης [Nelson TL et al, 2007].

Σε παχύσαρκα άτομα οι έρευνες είναι περιορισμένες και δεν έχουν δείξει όφελος στην απώλεια βάρους ή μείωση του δείκτη μάζας σώματος. Πάντως, ο λιναρόσπορος μπορεί να παίζει κάποιο ρόλο στη θεραπεία της φλεγμονής της συνδεόμενης με την παχυσαρκία

Αντιπηκτικές και αντιαιμοπεταλιακές δράσεις

Το ALA και το λινολεϊκό οξύ που περιέχονται στον λιναρόσπορο ενδέχεται να μετατρέπονται σε διαφορετικά λιπαρά οξέα τα οποία αποδίδουν διαφορετικές τάξεις εικοσανοειδών, οι οποίες έχουν διαφορετικές δράσεις στην φλεγμονή, την συγκόλληση των αιμοπεταλίων και την αγγειοσύσπαση.

Το ALA μετατρέπεται σε EPA και DHA, τα οποία παράγουν εϊκοσανοειδή εμπλεκόμενα στην μείωση της συγκόλλησης των αιμοπεταλίων, την αγγειοσύσπαση και την θρόμβωση. Το λινολεϊκό οξύ μετατρέπεται σε αραχιδονικό οξύ, το οποίο παράγει εϊκοσανοειδή με αντίθετες δράσεις [Bloedon LT and Szapary PO, 2004].

Οι ωφέλιμες καρδιαγγειακές δράσεις του λιναρόσπορου οφείλονται κυρίως στο εμπεριεχόμενο ALA.

H SDG έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες [OgbornMRetal, 1999] και δρα ως ανταγωνιστής του παράγοντα ενεργοποίησης των αιμοπεταλίων [Hall AV et al, 1993].

Σε ασθενείς με νεφρικά νοσήματα και σε ποντικούς ο λιναρόσπορος αναστέλλει την συγκόλληση των αιμοπεταλίων την επαγόμενη από τον παράγοντα ενεργοποίησης των αιμοπεταλίων [Hall AVet al, 1993].

Σε υγιή άτομα και σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα το λινέλαιο μειώνει την συγκόλληση των αιμοπεταλίων και τον χρόνο αιμορραγίας [Allman MA et al, 1995; Nordstrom DC et al, 1995]. Παρόμοια, ο λιναρόσπορος μειώνει την συγκόλληση των αιμοπεταλίων την προκαλούμενη από την θρομβίνη [Bierenbaum ML et al, 1993].

Το λινέλαιο αυξάνει τον λόγο EPA/αραχιδονικό οξύ αιμοπεταλίων, ένδειξη ότι μειώνει την συγκόλληση των αιμοπεταλίων [Allman MA et al, 1995].

Άλλες μελέτες υποστηρίζουν ότι το λινέλαιο δεν έχει αντι- αιμοπεταλιακές δράσεις [Prasad K, 2005; Li D et al, 1999] και δεν επηρεάζει τους δείκτες της φλεγμονής στον άνθρωπο.

Παρόμοια, το ALA δεν φαίνεται να έχει αντι-αιμοπεταλιακές δράσεις στον άνθρωπο [Bloedon LT and Szapary PO, 2004].

Αντιφλεγμονώδεις δράσεις

Δράσεις λιναρόσπορου

• Μειώνει την έκφραση της IL-1 και το VCAM-1 στους αορτικούς ιστούς υπερχοληστερολαιμικών ποντικών [Dupasquier et al, 2007]
• Αναστέλλει την απελευθέρωση διαφόρων φλεγμονωδών κυτταροκινών (TNF-a, IL-1β και IL-6) [Tetta C et al, 1990].

Δράσεις λινέλαιου

• Μειώνει κατά 30%, την παραγωγή TNF-a και IL-1β από μονοπύρηνα κύτταρα σε υγιείς εθελοντές [Caughey et al, 1996].
• Μειώνει την CRP και την IL-6 [Paschos GK et al, 2005]
• Μειώνει τα επίπεδα του διεγερτικού παράγοντα των αποικιών των μονοκυττάρων (M-CSF) στον ορό [Paschos GK et al, 2005].
• Αναστέλλει το πρωτεϊνικό εξίδρωμα, την αγγειακή διαπερατότητα και την μετανάστευση των λευκοκυττάρων στα πλευριτικά εξιδρώματα [Kaithwas G and Majumdar DK, 2013]

Δράσεις α-λινολενικού οξέος (ALA)

• Μειώνει την sVCAM-1 και την sE-σελεκτίνη [Thies et al, 2001; Rallidis LS et al, 2004].
• Μειώνει τα επίπεδα της IL-6 και της IL-10, αλλά αυξάνει τα επίπεδα του TNF-a, σε ποντικούς [Chavali SR et al, 1998].
• Αναστέλλει την γονιδιακή έκφραση του TNF-a και την μεταγραφική δραστηριότητα την εξαρτώμενη από τον NF-kB [Ren J and Chung SH, 2007].

Το λινέλαιο γενικά καταστέλλει τους μεσολαβητές της φλεγμονής και το α-λινολενικό οξύ έχει δοσοεξαρτώμενη δράση.

Το α-λινολενικό οξύ, σε μικρές δόσεις (<14 gr ημερησίως), δεν επηρεάζει, ενώ σε μεγαλύτερες (>14 gr ημερησίως) καταστέλλει τους μεσολαβητές της φλεγμονής.

Αντιρευματικές δράσεις

Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη 22 ασθενών με ΡΑ που έλαβαν λινέλαιο ή πλασέμπο επί 3 μήνες τα επίπεδα των EPA και DHA στο αίμα των ασθενών δεν αυξήθηκαν και οι ασθενείς που πήραν λινέλαιο δεν είχαν καμμιά διαφορά από πλασέμπο όσον αφορά τα συμπτώματα, τα εργαστηριακά ευρήματα και τα κλινικά σημεία στη φυσική εξέταση [Nordstrom DC et al, 1995].

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Η συμπληρωματική χορήγηση α-λινολενικού οξέος επί 3 μήνες δεν φαίνεται να έχει αποτέλεσμα στη ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Νεφρικός λύκος

Σε ποντικούς με ένα μοντέλο νεφρικού λύκου, η διαιτητική χορήγηση του λιναρόσπορου επί 14 εβδομάδες καθυστέρησε την εμφάνιση της πρωτεϊνουρίας και εμείωσε την συνολική θνησιμότητα, συγκριτικά με μάρτυρες [Hall AV et al, 1993].

Σύμφωνα με μία ελεγχόμενη μελέτη 40 ασθενών με νεφρικό ΣΕΛ, ο λιναρόσπορος έχει νεφροπροστατευτική δράση [Clark WF et al, 2000].

Σε μία απλή–τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη, 9 ασθενείς με ΣΕΛ που πήραν 30 grλιναρόσπορου ημερησίως και πρεδνιζόνη επί 1 χρόνο είχαν βελτίωση της νεφρικής λειτουργίας [Clark WF et al, 2001].

Μερικές μελέτες υποστηρίζουν ότι η καθημερινή χρήση του λιναρόσπορου μπορεί να βελτιώσει την σπειραματική διήθηση και τα επίπεδα της κρεατινίνης του ορού σε ασθενείς με νεφρικό ΣΕΛ.

Ξηρή κερατοεπιπεφυκίτιδα (dry eye syndrome)

Πειραματικές μελέτες

Rashid S, Jin Y, Ecoiffier T, et al. Topical omega-3 and omega-6 fatty acids for treatment of dry eye. Arch Ophthalmol 2008; 126:219

Σε ποντικούς, η τοπική θεραπεία με α-λινολενικό οξύ μειώνει σημαντικά τα σημεία και τις φλεγμονώδεις αλλοιώσεις του συνδρόμου ξηροφθαλμίας [Rashid S et al, 2008].

Li N, He J, Schwartz CE, Gjorstrup P, Bazan HE. Resolvin E1 improves tear production and decreases inflammation in a dry eye mouse model. J Ocul Pharmacol Ther. 2010 Oct; 26(5):431-9.

Σε ένα μοντέλο ποντικών με ξηροφθαλμία η άμεση τοπική εφαρμογή ρεσολβίνης Ε1 (η οποία προέρχεται από EPAωμέγα-3) βελτίωσε σημαντικά την παραγωγή των δακρύων και ελάττωσε την φλεγμονή (Li et al, J. Ocular Pharm and Therapeutics, 26: 431-439; 2010).

Στον άνθρωπο

Στον άνθρωπο, τα ωμέγα–3 και ωμέγα – 6 λιπαρά οξέα perosμπορεί να βελτιώσουν τα συμπτώματα του συνδρόμου ξηροφθαλμίας [Miljanovic B et al, 2005; Kokke KH et al, 2008; Rashid S et al, 2008; Wojtowicz JC et al, 2011; Kangari H et al, 2013].

Miljanovic, B.; Trivedi, K. A.; Dana, M. R.; Gilbard, J. P.; Buring, J. E., and Schaumberg, D. A. Relation between dietary n-3 and n-6 fatty acids and clinically diagnosed dry eye syndrome in women. Am J Clin Nutr. 2005 Oct; 82(4):887-93.

Στις γυναίκες, η αυξημένη διαιτητική κατανάλωση n-3 λιπαρών οξέων συνδέεται με μειωμένη συχνότητα συνδρόμου ξηροφθαλμίας [Miljanovic B et al, 2005].

Kokke KH, Morris JA, Lawrenson JG. Oral omega-6 essential fatty acid treatment in contact lens associated dry eye. Cont Lens Anterior Eye 2008; 31:141.

Σύμφωνα με μία τυχαιοποιημένη, διπλή–masked, placebo- ελεγχόμενη μελέτη σε 76 γυναίκες που φορούσαν φακούς επαφής, η χορήγηση ωμέγα-6 λιπαρών οξέων per os ανακουφίζει από τα συμπτώματα του συνδρόμου ξηροφθαλμίας [Kokke KH et al, 2008].

Wojtowicz JC, Butovich I, Uchiyama E, et al. Pilot, prospective, randomized, double-masked, placebo-controlled clinical trial of an omega-3 supplement for dry eye. Cornea 2011; 30:308.

Σε μία προοπτική, τυχαιοποιημένη, διπλή–masked, πλασέμπο–ελεγχόμενη μελέτη 36 ασθενών με σύνδρομο ξηροφθαλμίας η καθημερινή χορήγηση συμπληρώματος ωμέγα - 3 (300 mg DHA + 450 mgEPA + 1.000 mg λινέλαιου) για διάστημα 90 ημερών εξαφάνισε τα συμπτώματα και αύξησε την ποσότητα και τον όγκο των παραγόμενων δακρύων, συγκριτικά μόνο με 7% στην ομάδα του πλασέμπο [Wojtowicz J et al, 2011].

Kangari H, Eftekhari MH, Sardari S, et al. Short-term Consumption of Oral Omega-3 and Dry Eye Syndrome. Ophthalmology 2013; 120:  2191.

Σε μία τυχαιοποιημένη, διπλή – τυφλή, πλασέμπο - ελεγχόμενη κλινική μελέτη σε 64 ασθενείς με συμπτώματα συνδρόμου ξηροφθαλμίας, η θεραπεία με 2 κάψουλες ωμέγα-3 (κάθε κάψουλα περιείχε 180 mg εϊκοσαπενταενοϊκού οξέος και 120 mg, δοκοσαεξαενοϊκού οξέος) καθημερινά επί 30 ημέρες εμείωσε τον ρυθμό της εξάτμισης των δακρύων, αύξησε την έκκριση των δακρύων και βελτίωσε τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας [Kangari H et al, 2012].

ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ

ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΜΕ ΛΙΝΕΛΑΙΟ

1.  Spring Valley Flax Oil

• Κάψουλες 1200 mg λινέλαιου 2 φορές ημερησίως

2.  Dry Eye Formula

Συστατικά: ωμέγα – 3, λινέλαιο, βιταμίνη Ε και βιταμίνη Β6.

Δόση: 3 κάψουλες ημερησίως. 

3.   Eye Relief

Συστατικά: ωμέγα -3 λιπαρά οξέα (ιχθυέλαια), έλαιο λιναρόσπορου, έλαιο βοράγου και ρίζα Turmeric

4.  Thera Tears

Lubricant Eye drops

Για καλύτερη ενυδάτωση και ανακούφιση από την ξηροφθαλμία ολόκληρο το περιεχόμενο ενός κοντέϊνερ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στους 2 οφθαλμούς σε διάστημα 5 λεπτών μετά το άνοιγμα και τουλάχιστον 4 φορές ημερησίως

Nutrition Omega-3 supplement

2 κάψουλες περιέχουν βιταμίνη E 100 IU, λινέλαιο 500 mg, EPA 225 mg (από ιχθυέλαια) και DHA 50 mg (από ιχθυέλαια).

Για καλύτερο αποτέλεσμα η θεραπεία πρέπει να διαρκεί πάνω από 4-8 εβδομάδες.

ΑΛΛΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΞΗΡΟΦΘΑΛΜΙΑΣ

Dry Eye Relief (drops)

Συστατικά: DHA και EPA ωμέγα-3 λιπαρά οξέα από ιχθυέλαια, ALA ωμέγα - 3 λιπαρά οξέα από λινέλαιο, GLA ωμέγα - 6 λιπαρά οξέα από έλαιο βοράγου, λακτοφερρίνη και κουρκουμίνη. 

Δόση: 2-3 σταγόνες στους πάσχοντες οφθαλμούς, όσο συχνά χρειάζεται.

Dry Eye Relief (κάψουλες )

Συστατικά (ανά 4 κάψουλες) : Βιταμίνη C60 mg, βιταμίνη Β-6 (ως φωσφορική-5-πυριδοξάλη) 4 mg, α-λινολενικό οξύ (από λινέλαιο) 500 mg, δοκοσαεξαενοϊκό οξύ (από ιχθυέλαια) 160 mg, εϊκοσαπενταενοϊκό οξύ (από ιχθυέλαια) 240 mg, γ-λινολενικό οξύ (από καρδαμέλαιο) 300 mg, σύμπλοκο βλεννίνης 250 mg, φωσφατιδυλοχολίνη (από λεκιθίνη σόγιας) 10 mg, φωσφατιδυλαιθανολαμίνη (από σόγια λεκιθίνης) 10 mg, φυτοστερόλες (από φυτικά έλαια) 500 mg, εκχύλισμα Turmeric (curcuma longa) (ως σύμπλοκο κουρκουμίνης 3) 150 mg.

Δόση : 4 κάψουλες ημερησίως σε διηρημένες δόσεις με τα γεύματα.

Vision Tone Formula

Συστατικά: Το σκεύασμα αυτό βασίζεται στην κλασική Κινεζική φόρμουλα Six-Ingredient Pill με Rehmannia (Liu Wei Di Huang Tang) και περιέχει : Cornus, Rehmannia, Alisma, Dioscorea, Poria, Moutan plus Bilberry, Lycium Berry, White Peony, American Ginseng, Chrysanthemum Flower, Gingko, Licorice, WildYam, Shou Wu και Hoelen.

Δόση: 15 σταγόνες μέσα σε μια ουγκιά νερό 3 φορές ημερησίως per os προ φαγητού.

Dry Eye Drop Formulas (ειδικά για γυναίκες)  

Ενεργά συστατικά: Euphrasia HPUS 5x, Alumina HPUS 10x, Arsenicum album HPUS 12x, Nuxmoschata HPUS 6x: Nuxm, Zincummetalicum HPUS 10x, Pulsatilla HPUS 8x, Sepia HPUS 8x:

Δόση: Οσο συχνά χρειάζεται, ανάλογα με τα συμπτώματα του ασθενούς.

Tear Stimulation Forte (για άνδρες)

Συστατικά: Sulfur HPUS 6X, Nux V HPUS 12X, Euphrasia (Eyebright) HPUS 5X, Alumina HPUS 10X, Arsenicum album HPUS 12X, Nux mosch HPUS 6X, Zincum m HPUS 10X.

Δόση: 1 έως 2 σταγόνες στους πάσχοντες οφθαλμούς όσο συχνά χρειάζεται.

BioTears

Συστατικά: Βιταμίνη A (ως παλμιτική ρετινόλη) 1000 IU 20% RDA, βιταμίνη C (ως ασκορβικό ασβέστιο 100 mg RDA1 67% και παλμιτικό ασκορβύλιο), βιταμίνη D (χοληκαλσιφερόλη) 59 IU, βιταμίνη E (ως μικτό έλαιο τοκοφερόλης) 32 IU 107% RDA, βιταμίνη B6 (ως φωσφορική-5-πυριδοξάλη) 8 mg 400% RDA, θειικό μαγνήσιο 20 mg 5% RDA, GLA και DHAEFA's 802 mg * (ως σπορέλαιο Black Currant και μουρουνέλαιο), βλεννοπολυσακκχαρίδες (σύμπλοκο βλεννίνης 250 mg *, εκχύλισμα (ρίζα) Turmeric (Curcuma longa) 100 mg *, λακτοφερρίνη 10 mg.

Δόση: 4 κάψουλες ημερησίως.

Viva Eye drops

Ενεργά συστατικά: Πολυσορβάτη 80, παλμιτική ρετινόλη (ένας τύπος βιταμίνης Α).

Δόση: 1 ή 2 σταγόνες στους πάσχοντες οφθαλμούς όσο συχνά χρειάζεται.

Το σκεύασμα αυτό έχει εγκριθεί από το FDA για χρήση ως λιπαντικό για την ανακούφιση από τα συμπτώματα του συνδρόμου ξηροφθαλμίας ή την μείωση του περαιτέρω ερεθισμού των οφθαλμών .

Carlsons Super Omega-3 Gems 1000 mg 250 softgels

Συστατικά: Βιταμίνη E (d-ατοκοφερόλη) 10 IU, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα(από ιχθυέλαια) 600 mg, EPA (εϊκοσαπενταενοϊκό οξύ) 300 mg, DHA (δοκοσαεξαενοϊκό οξύ) 200 mg, άλλα ωμέγα-3s λιπαρά οξέα100 mg

Δόση: 1 κάψουλα 1-5 φορές ημερησίως με τα γεύματα

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ολες οι μέχρι τώρα μελέτες, υποστηρίζουν ότι τόσο στα πειραματόζωα, όσο και στον άνθρωπο, τα προϊόντα των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων βελτιώνουν τα συμπτώματα και αυξάνουν την παραγωγή δακρύων σε ασθενείς με σύνδρομο ξηροφθαλμίας

ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ – ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ

Δυσκοιλιότητα

Ο λιναρόσπορος (όχι το λινέλαιο) έχει καθαρτικές δράσεις. Σε μεγάλες όμως δόσεις ή όταν λαμβάνεται με ανεπαρκείς ποσότητες υγρών, μπορεί να προκαλέσει απόφραξη του εντέρου.

Καλοήθης υπερτροφία προστάτη

Σε ασθενείς με καλοήθη υπερτροφία του προστάτη το εκχύλισμα των λιγνανών του λιναρόσπορου μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού.

Κυκλική μασταλγία

Οι ορμονικές δράσεις του λιναρόσπορου μπορεί να βελτιώσουν τα συμπτώματα της κυκλικής μασταλγίας, η οποία χαρακτηρίζεται από πόνο και ευαισθησία των μαστών στις γυναίκες.

HIV/AIDS (πρόσληψη βάρους)

Περιορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι το α-λινολενικό οξύ από το λινάρι, σε συνδυασμό με αργινίνη και RNA ζυμομύκητα, μπορεί να αυξήσει το σωματικό βάρος σε ασθενείς με HIV.

Σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας (ADHD)

Το ADHD συνδέεται συνήθως με ελάττωση των επιπέδων των ωμέγα – 3 λιπαρών οξέων στο αίμα [Young GS et al, 2005]. 

Σε μία πιλοτική μελέτη, η συμπληρωματική χορήγηση λινέλαιου και βιταμίνης C βελτίωσε σημαντικά τα συμπτώματα του ADHD (εμείωσε τα συνολικά score της υπερκινητικότητας) [Joshi K et al, 2006].

Άλλες δράσεις

• Σε ποντικούς, η μακροχρόνια συμπληρωματική χορήγηση λιναρόσπορου προστατεύει τους πνεύμονες από λοιμώξεις από Streptococcus pneumoniae [Saini A et al, 2010].
• Το λινέλαιο φυσιολογικοποίησε τα επίπεδα της TSHσε μία γυναίκα με νόσο Grave [Breese McCoy SJ, 2011].
• Ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο μπορεί να προλάβουν τα επεισόδια της μανίας ή υπομανίας σε διπολικούς ασθενείς [Stoll AL et al, 1999]

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Σύμφωνα με μερικές αναφορές περιπτώσεων και κλινικές μελέτες στον άνθρωπο, ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο φαίνεται ότι είναι καλά ανεκτά, με λίγες μόνον ανεπιθύμητες ενέργειες [Basch E et al, 2007]

Ανεπιθύμητες ενέργειες

• Γαστρεντερικές διαταραχές (διάρροια, ναυτία, εντερικός και κοιλιακός πόνος, έμετοι, εντερική απόφραξη)
• Κεφαλαλγίες
• Ερυθροκυττάρωση
• Αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη
• Κακουχία
• Μανία ή υπομανία (σε διπολικούς ασθενείς)
• Παράταση ωχρινικής φάσης
• Ταχύπνοια
• Πνευμονοπάθεια (σε καλλιεργητές λιναρόσπορου)  
• Πρόσληψη ή απώλεια βάρους  
• Αντιδράσεις υπερευαισθησίας (μετά από επαγγελματική έκθεση) (κνησμός παλαμών, πελμάτων, οφθαλμών, κνίδωση, ρινική απόφραξη, δύσπνοια, φτάρνισμα, υδαρείς κενώσεις)

Αντιδράσεις υπερευαισθησίας

Το λινέλαιο συνδέεται με αντιδράσεις υπερευαισθησίας τύπου 1 [Basch E et al, 2007]. Ενας ασθενής εμφάνισε δύσπνοια 2-3 λεπτά αφού έφαγε ένα πολύσπορο ψωμί [Lezaun A et al, 1998] και ένας άλλος, οφθαλμικό κνησμό μετά την κατανάλωση λινέλαιου [Alonso L et al, 1996].

Η διαχείριση και διαδικασία παραγωγής των προϊόντων λιναριού μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο θετικοποίησης της αντιγονικής δοκιμασίας στον λινόσπορο και να προκαλέσει υπερευαισθησία [Alonso L et al, 1996].

Σε μία μελέτη, το 50% των εργαζόμενων που εκτέθηκαν σε προϊόντα λιναριού είχαν θετικές αντιγονικές δοκιμασίες [Zuskin E et al, 1992].

Αλλεργικές αντιδράσεις

Πολλές από τις ανεπιθύμητες ενέργειες του λιναριού συνδέονται με αλλεργία στον λιναρόσπορο [Alonso L et al, 1996;Lezaun A et al, 1998; Basch E et al, 2007] :

• Διάρροια
• Γενικευμένη κνίδωση
• Εντονη διάχυτη κακουχία
• Κνησμός παλαμών
• Κοιλιακός πόνος
• Ναυτία/έμετοι
• Πτερνίσματα
• Ρινική συμφόρηση
• Υδρόρροια

Γαστρεντερικές επιπλοκές

Ο λιναρόσπορος μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικά ενοχλήματα παρόμοια με άλλες διαιτητικές ίνες, όπως μετεωρισμό, κοιλιακό πόνο, διάρροια, δυσπεψία, ναυτία και τυμπανισμό [Dodin S et al, 2005]. Η μαζική κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων λιναρόσπορου με/ή χωρίς επαρκείς ποσότητες νερού μπορεί να προκαλέσει απόφραξη του εντέρου [Basch E et al, 2007].

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Παρά τις εκπληκτικές αντιφλεγμονώδεις και άλλες ιδιότητες, ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο δεν έχουν χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα και δεν φαίνεται, σύμφωνα με περιορισμένες πληροφορίες, να έχει δράση στη ρευματοειδή αρθρίτιδα

Στο νεφρικό λύκο, το λινέλαιο έχει νεφροπροστατευτική δράση και μπορεί να βελτιώσει την νεφρική λειτουργία, αν και χρειάζονται περισσότερες μελέτες πριν βγεί οριστικό συμπέρασμα

Παρόμοια, το λινέλαιο μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία του συνδρόμου ξηροφθαλμίας, αλλά χρειάζονται και εδώ περισσότερες έρευνες πριν βγεί οριστικό συμπέρασμα.

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

Σύσταση

Ο λιναρόσπορος, επειδή περιέχει κόλλα, μπορεί να εξασθενήσει την απορρόφηση των συγχορηγούμενων perosφαρμάκων, γι΄ αυτό και τα φάρμακα αυτά συνιστάται να χορηγούνται 1 ώρα πριν ή 2 ώρες μετά την λήψη του λιναρόσπορου

Θεωρητικά, ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο μπορεί να αυξήσουν τις δράσεις των αντιπηκτικών, αντιαιμοπεταλιακών, αντιυπερλιπιδαιμικών, αντιυπερτασικών και σταθεροποιητών της διάθεσης παραγόντων και των ΜΣΑΦ, αν και δεν έχουν αναφερθεί κλινικές περιπτώσεις [Basch E et al, 2007].

Αντισυλληπτικά/ συμπληρωματική ορμονική θεραπεία

Ο λιναρόσπορος, λόγω των φυτο-οιστρογόνων που περιέχει, μπορεί να έχει ασθενείς οιστρογονικές ή αντι- οιστρογονικές δράσεις και επομένως να αλληλεπιδράσει με perosχορηγούμενα αντισυλληπτικά ή ορμονικούς συμπληρωματικούς παράγοντες [Basch E et al, 2007].  

Αντιπηκτικά

Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορεί να ενισχύσουν τις δράσεις των αντιπηκτικών φαρμάκων (ασπιρίνη, βαρφαρίνη, κλοπιδογρέλη), αυξάνοντας τον κινδυνο αιμορραγίας.

Αντιδιαβητικοί παράγοντες

Τα συμπληρώματα ωμέγα - 3 λιπαρών οξέων μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος νήστεος, γι΄αυτό και πρέπει να συγχορηγούνται με προσοχή σε ασθενείς θεραπευόμενους με αντιδιαβητικά φάρμακα (γλιπιζίδη, γλυβουρίδη, Glucophage, ινσουλίνη).  

Αντιχοληστερολαιμικοί παράγοντες

Η διαιτητική αύξηση της ποσότητας των προσλαμβανόμενων ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μπορεί να ενισχύσει την δράση των αντιχοληστερολαιμικών παραγόντων (ατορβαστατίνη, λοβαστατίνη, σιμβαστατίνη).

Ετρετινάτη και τοπικά κορτικοειδή 

Η προσθήκη ωμέγα-3 λιπαρών οξέων (ιδιαίτερα EPA) στην θεραπεία με ετρετινάτη και τοπικά κορτικοειδή μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της ψωρίασης.

Καθαρτικά

Ο λιναρόσπορος, λόγω των περιεχόμενων ινών, μπορεί να ενισχύσει ή αυξήσει τις δράσεις των καθαρτικών

Κυκλοσπορίνη

Σε λήπτες μοσχευμάτων θεραπευόμενους με κυκλοσπορίνη, η προσθήκη ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μπορεί να μειώσει τις επιπλοκές (υπέρταση, νεφρική βλάβη) της κυκλοσπορίνης.

Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα

Στα πειραματόζωα, η θεραπεία με ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης ελκών από τα ΜΣΑΦ (ιμπουπροφαίνη, ναπροξένη).

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ - ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ

Αιμορραγία

• Ο λιναρόσπορος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο και τον χρόνο αιμορραγίας.
• Προσοχή σε ασθενείς με αιμορραγικά νοσήματα  ή θεραπευόμενους με φάρμακα, βότανα ή συμπληρώματα διατροφής που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας

Αλλεργία

Ο λιναρόσπορος πρέπει να αποφεύγεται σε άτομα με γνωστή αλλεργία ή υπερευαισθησία στο λιναρόσπορο, το λινέλαιο ή τα συστατικά του ή σε άλλα μέλη της οικογένειας του φυτού Linaceae

Αρτηριακή πίεση

Ο λιναρόσπορος μπορεί να προκαλέσει πτώση της αρτηριακής πίεσης

Προσοχή σε υπερτασικά άτομα και σε άτομα που παίρνουν φάρμακα, βότανα ή συμπληρώματα διατροφής τα οποία επηρεάζουν την αρτηριακή πίεση

Καθαρτικά

Ο λιναρόσπορος πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς που κάνουν χρήση καθαρτικών, δεδομένου ότι, ιδιαίτερα σε μεγάλες δόσεις (>30 γρ. ημερησίως) προκαλεί μαλακές κενώσεις. Θεωρητικά, η ταυτόχρονη χρήση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διάρροιας 

Καρκίνος προστάτη

Ο λιναρόσπορος, επειδή περιέχει α-λινολενικό οξύ, πρέπει να αποφεύγεται σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη ή σε άτομα με κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη

Σακχαρώδης διαβήτης

Ο λιναρόσπορος μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος.

Προσοχή σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη ή χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα και θεραπευόμενους με φάρμακα, βότανα ή συμπληρώματα διατροφής τα οποία επηρεάζουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα

Συνιστάται παρακολούθηση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα στη διάρκεια της θεραπείας με λιναρόσπορο και τροποποίηση των αντιδιαβητικών φαρμάκων (εάν χρειάζεται)

Υπερτριγλυκεριδαιμία

Ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή σε ασθενείς με υπερτριγλυκεριδαιμία , γιατί μπορεί να αυξήσουν ή να μειώσουν τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων

Φάρμακα

Ο λιναρόσπορος πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή σε ασθενείς θεραπευόμενους με φουροσεμίδη ή κετοπροφαίνη, γιατί μπορεί να μειώσει την απορρόφηση των φαρμάκων αυτών

Επειδή ο λιναρόσπορος περιέχει συστατικά παρόμοια με οιστρογόνα μπορεί να μεταβάλλει τις δράσεις άλλων παρόμοιων παραγόντων

Άλλες οδηγίες - συστάσεις

• Η κατανάλωση άωρου λιναρόσπορου πρέπει να αποφεύγεται, γιατί μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση
• Οι σπόροι του λιναριού δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ανοιχτές πληγές ή εκδορές του δέρματος
• Ο λιναρόσπορος, λόγω των οιστρογονικών του ιδιοτήτων, πρέπει να χορηγείται με προσοχή σε γυναίκες με ορμονευαίσθητες καταστάσεις
• Οι ασθενείς με στένωμα του οισοφάγου ή του εντέρου ή εντερική απόφραξη πρέπει να αποφεύγουν τον λιναρόσπορο (όχι το λινέλαιο). Η κατανάλωση του λιναρόσπορου χωρίς επαρκή υγρά μπορεί να προκαλέσει απόφραξη του εντέρου
• Οι ασθενείς με οξεία ή χρόνια διάρροια, ευερέθιστο έντερο, εκκολπωματίτιδα ή φλεγμονώδεις εντεροπάθειες πρέπει να αποφεύγουν τον λιναρόσπορο λόγω των καθαρτικών του ιδιοτήτων 
• Οι πάσχοντες από υποθυρεοειδισμό πρέπει να αποφεύγουν τον λιναρόπσορο, αν και δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για τις περιπτώσεις αυτές

Κύηση/γαλουχία

Ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο πρέπει να αποφεύγονται στην διάρκεια της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας [Basch E et al, 2007; Ernst E, 2002].

Οι μελέτες στα πειραματόζωα έχουν δείξει ότι ο λιναρόσπορος/ λινέλαιο μπορεί να έχουν βλαπτικές δράσεις και δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για τον άνθρωπο [Knudsen VK et al, 2006; Basch E et al, 2007]. Ο λιναρόσπορος μπορεί να διεγείρει την εμμηνορρυσία ή να ασκήσει άλλες ορμονικές δράσεις και να προκαλέσει βλάβες στο ανθρώπινο κύημα [Basch E et al, 2007].

Το α-λινολενικό οξύ (σε κάψουλες λινέλαιου) μπορεί να καθυστερήσει την έναρξη του τοκετού, αν και αυτό δεν έχει αποδειχθεί.

ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ

Η κατανάλωση ωμού λιναρόσπορου ή μέρους του φυτού του λιναριού μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του κυανιδίου στο αίμα. Πάντως, ο κίνδυνος αυτός υπάρχει κυρίως σε ζώα που βοσκούν και οι γλυκοσίδες αυτές δεν έχουν ανευρεθεί σε ψημένους λιναρόσπορους [Cunnane SC et al, 1993].

Ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο, σε μεγάλες δόσεις, μπορεί να προκαλέσουν αδυναμία, αστάθεια στη βάδιση, παράλυση ή σπασμούς [Lezaun A et al, 1998]. Οι εκδηλώσεις αυτές ενδέχεται να σχετίζονται με την φυσιολογική ισορροπία μεταξύ ALA και λινολεϊκού οξέος, δεδομένου ότι η ανεπάρκεια ALA συνδέεται με νευρολογικές διαταραχές [Holman RT et al, 1982].

ΔΟΣΕΙΣ

• Λινέλαιο : 1 - 2 κουταλιές της σούπας ή 1-2 κάψουλες ημερησίως.
• Η συνιστώμενη ημερήσια δόση για τους περισσότερους ανθρώπους είναι τουλάχιστον 1.000 mg1-3 φορές ημερησίως.

Δόσεις σε διάφορα νοσήματα (με βάση τις κλινικές μελέτες)

Γαστρίτιδα/εντερίτιδα : 1 κ.τ.σούπας λιναρόσπορου σε 150 mL υγρών per os 2-3 φορές ημερησίως

Δυσκοιλιότητα :

• 2-3 κ.τ. σούπας λιναρόσπορου σε 10πλάσια ποσότητα νερού per os
• 45 gr ημερησίως per os

Εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα

• 5-25 gr per os ημερησίως για διάστημα έως 4 μηνών
• 40 gr λιναρόσπορου per os ημερησίως
• 25-40 γρ. ημερησίως (σε γυναίκες με εμμηνοπαυσιακές εξάψεις του προσώπου)

Καλοήθης υπερτροφία προστάτη : 300 και 600 mg εκχυλίσματος λιγνάνης λιναρόσπορου per os ημερησίως επί 4 μήνες.

Καρκίνος μαστού : 5-25 gr καθημερινά per os επί 4 μήνες

Κυκλική μασταλγία : Αρτοσκευάσματα (περιεχόμενος λιναρόσπορος 25-50 gr) per os για διάστημα έως 6 μηνών

Νεφρικός λύκος : 30 gr λιναρόσπορου per os καθημερινά

Παχυσαρκία : 30 gr λιναρόσπορου per os ημερησίως επί 2 εβδομάδες .

Σακχαρώδης διαβήτης : Αρτοσκευάσματα (περιεχόμενος λιναρόσπορος 25-50 gr) per os για διάστημα έως 6 μηνών

Σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητας (παιδιά (<18 ετών) : Λινέλαιο (200 mg λινολενικού οξέος) σε 2 δόσεις σε συνδυασμό με 25 mg βιταμίνης C ημερησίως επί 3 μήνες per os

Υπερλιπιδαιμία

• Αρτοσκευάσματα (περιεχόμενος λιναρόσπορος 25-50 gr) per os για διάστημα έως 6 μηνών 
• 15-50 γρ. ημερησίως

Με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες, φαίνεται ότι ο λιναρόσπορος και το λινέλαιο είναι ασφαλή σε δόσεις έως 50 γρ. ημερησίως

Το FDA δεν έχει αναγνωρίσει επίσημα την ασφάλεια του λιναρόσπορου ή του λινέλαιου, αν και επιτρέπει την προσθήκη λιναρόσπορου στις τροφές έως 12% του βάρους του προϊόντος [Basch E et al, 2007].