CAPSICUM (Πιπεριά)

Η πιπεριά (Capsicum) είναι ένα είδος ανθοφόρου φυτού της οικογένειας «στρύχνου». Τα είδη της είναι γηγενή της Αμερικής, όπου έχουν καλλιεργηθεί επί χιλιάδες χρόνια. Στην εποχή μας η πιπεριά καλλιεργείται σε ολόκληρο τον κόσμο και έχει γίνει απαραίτητο συστατικό πολλών φαγητών, αλλά χρησιμοποιείται επίσης και στη θεραπευτική.

Ανάλογα με την περιοχή της παραγωγής της και τον τύπο, υπάρχουν διάφοροι τύποι πιπεριάς, όπως κόκκινη πιπεριά, πράσινη πιπεριά, γλυκιά πιπεριά (bell pepper) και καυτερή πιπεριά (chili peppers) ή απλώς τσίλι (chilies).

Οι καρποί των περισσότερων ειδών πιπεριάς, εκτός της γλυκιάς πιπεριάς, περιέχουν καψαϊκίνη (capsaicin).

Η καθαρή καψαϊκίνη (8-methyl-N-vanillyl-6-nonenamide) είναι μία υδρόφοβη, πτητική, άχρωμη, άοσμη, κρυσταλλική έως κηρώδης, ουσία, η οποία είναι ερεθιστική για τα περισσότερα θηλαστικά, περιλαμβανομένου του ανθρώπου, και προκαλεί αίσθημα καύσου σε οποιονδήποτε ιστό έλθει σε επαφή με αυτήν.

Η καψαϊκίνη είναι συστατικό, και το κύριο καψαϊκινοειδές, της καυτερής πιπεριάς και αγωνιστής του υποδοχέα της TRPV1, ενός μη εκλεκτικού διαύλου κατιόντων.

Η καψαϊκίνη και άλλα σχετιζόμενα συστατικά αποκαλούνται καψαϊκινοειδή (capsaicinoids) και παράγονται ως δευτερογενείς μεταβολίτες από την καυτερή πιπεριά, πιθανώς ως απωθητικά ενάντια σε ορισμένα θηλαστικά και μύκητες.

Η καψαϊκίνη υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στους πλακουντιακούς ιστούς (οι οποίοι συγκρατούν τους σπόρους), τις εσωτερικές μεμβράνες και, σε μικρότερο βαθμό, τα άλλα σαρκώδη μέρη των καρπών των φυτών του γένους Capsicum. Σε μεγάλες συγκεντρώσεις υπάρχει επίσης στον λευκό μυελό του εσωτερικού τοιχώματος, όπου είναι προσκολλημένοι οι σπόροι.

Η καψαϊκίνη πιστεύεται ότι συντίθεται στο μεσολόβιο διάφραγμα της κόκκινης πιπεριάς με την προσθήκη ενός λιπαρού οξέος στη βανιλλυλαμίνη [Fujiwake H et al, 1980]. 

Η βιοσύνθεση της καψαϊκίνης εξαρτάται από το γονίδιο ΑΤ3, το οποίο υπάρχει στην περιοχή pun1 και κωδικοποιεί μίαν υποθετική ακυλτρανσφεράση [Stewart C et al, 2005].

Καυτερή πιπεριά (chili pepper)

Η TRPV1 είναι ένας δίαυλος ασβεστίου ο οποίος ενεργοποιείται από την θερμότητα (heat activated calcium channel) και υπάρχει στις μεμβράνες του πόνου και τους νευρώνες της αίσθησης της θερμότητας [Caterina MJ et al, 1997]. Ο δίαυλος αυτός «ανοίγει» σε θερμοκρασίες κυμαινόμενες από 37-45 °C.

Η καψαϊκίνη συνδέεται εκλεκτικά με τον TRPV1 επιτρέποντας στον δίαυλο να «ανοίξει» σε θερμοκρασία < 37 °C (φυσιολογική θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος), γι΄αυτό και προκαλεί το αίσθημα της θερμότητας.

Η παρατεταμένη ενεργοποίηση των νευρώνων αυτών από την καψαϊκίνη εξαντλεί την προσυναπτική ουσία Ρ, η οποία δρά ως νευρομεταβιβαστής του πόνου και της θερμότητας. Με την χρόνια έκθεση στην καψαϊκίνη, οι νευρώνες εξαντλούνται από τους νευρομεταβιβαστές, οδηγώντας σε μείωση της αίσθησης του πόνου και αναστολή της νευρογενούς φλεγμονής. Μετά την απομάκρυνση της καψαϊκίνης, οι νευρώνες επανέρχονται στη φυσιολογική τους κατάσταση [Geppetti P et al, 2008; Kissin I, 2008].

• Εχει νευροπροστατευτικές δράσεις σε ένα μοντέλο παροδικής σφαιρικής εγκεφαλικής ισχαιμίας
• Προκαλεί απελευθέρωση της ουσίας Ρ από τους προσαγωγούς μη αλγαισθητικούς ειδικούς νευρώνες
• Διεγείρει ισχυρά τις απολήξεις των περιφερικών αισθητικών νεύρων, ιδιαίτερα τους απομυελινωμένους προσαγωγούς νευρώνες (ίνες C).
• Αναστέλλει αναστρέψιμα την συγκόλληση των αιμοπεταλίων

• Αθροιστική κεφαλαλγία
• Διαβητική νευροπάθεια
• Μεθερπητική νευραλγία
• Μετα-ακρωτηριαστικός πόνος
• Οστεοαρθρίτιδα
• Πόνος μετά από μαστεκτομή
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Η καψαϊκίνη (τοπική αλοιφή, ρινικοί ψεκασμοί, έμπλαστρο) ανακουφίζει από τον πόνο της περιφερικής νευροπάθειας, όπως η μεθερπητική νευραλγία.

Η αλοιφή καψαϊκίνης, συχνά σε συνδυασμό με άλλες δερματοερεθιστικές ουσίες,ανακουφίζει προσωρινά από τους νυγμούς και πόνους των μυών και των αρθρώσεων σε ασθενείς με αρθρίτιδα, απλή οσφυαλγία, strains και sprains. 

Η καψαϊκίνη (ρινικό σπρέϋ Sinol-M) είναι αποτελεσματική στη θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας. 

Οι ρινικοί ψεκασμοί καψαϊκίνης με βάση το Sinol-M ανακουφίζουν από την κεφαλαλγία οποιουδήποτε τύπου (ημικρανία, κεφαλαλγία από παραρρινοκολπίτιδα, αθροιστική κεφαλαλγία, προεμμηνορροϊκή κεφαλαλγία και κεφαλαλγία τάσης).

Η καψαϊκίνη μειώνει τον κνησμό και την φλεγμονή [Glinski W et al, 1991; Arnold WP and van de Kerkhof PC, 1993].

Λόγω της δράσης του στην αποδόμηση των υδατανθράκων μετά από γεύμα, το κόκκινο πιπέρι μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την ρύθμιση του σακχάρου του αίματος [Lejeune MP et al, 2003].

Η καψαϊκίνη σκοτώνει τα κύτταρα του καρκίνου του προστάτη και των πνευμόνων προκαλώντας απόπτωσή τους [Mori A et al, 2006] και αναστέλλει άμεσα την ανάπτυξη των λευχαιμικών κυττάρων σε ποντικούς [Ito K et al, 2004]. 

Η καψαϊκίνη ανακουφίζει από  τον πόνο των αρθρώσεων σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα [Liana Fraenkel et al, 2004], όπως και τον πόνο των αρθρώσεων και των μυών σε ασθενείς με ινομυαλγία ή άλλα νοσήματα.

Η αποτελεσματικότητα της γέλης καψαϊκίνης στη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας των χεριών ή των γονάτων έχει δοκιμασθεί σε 5 τυχαιοποιημένες μελέτες.

Στις 4 από τις μελέτες αυτές, η αποτελεσματικότητα της καψαϊκίνης συγκρίθηκε με πλασέμπο, και στην 5^η μελέτη, με πλασέμπο και γέλη τρινιτρικής γλυκερίνης.

Στις 3/4 από τις μελέτες οι ασθενείς εφάρμοσαν 0.025% γέλης καψαϊκίνης 4 φορές ημερησίως επί 4-12 εβδομάδες. Στις υπόλοιπες, η καψαϊκίνη 0.015% εφαρμόσθηκε μία φορά ημερησίως επί 6 εβδομάδες και 0.075% 4 φορές ημερησίως επί 4 εβδομάδες.

Σε όλες τις μελέτες, η γέλη καψαϊκίνης ήταν σημαντικά περισσότερο αποτελεσματική στην μείωση του πόνου από πλασέμπο και, στην απλή μελέτη, εξίσου αποτελεσματική με γέλη τρινιτρικής γλυκερίνης.

Σε μία μελέτη διάρκειας 12 εβδομάδων η ένταση του πόνου μειώθηκε κατά 53% συγκριτικά με 27% με πλασέμπο [Altman RD et al, 1994], ενώ, σε άλλη μελέτη διάρκειας 4 εβδομάδων, κατά 33% και 20%, αντίστοιχα [Deal CL et al, 1991]. Οι μελέτες ανέφεραν επίσης σημαντική βελτίωση του πόνου στην κίνηση και της σφαιρικής εκτίμησης του ασθενούς, συγκριτικά με πλασέμπο.

Οι συχνότερες επιπλοκές ήταν τοπική ερυθρότητα και αίσθημα καύσου. Σε 2 μελέτες οι επιπλοκές αυτές αναφέρθηκαν στο 44% και 46% των ασθενών που θεραπεύθηκαν με καψαϊκίνη αντίστοιχα [Deal CL et al, 1991; Altman RD et al, 1994].

Αρχικά εφαρμόζεται ένα τοπικό αναισθητικό, μέχρις ότου η περιοχή μουδιάσει. Υστερα, η αλοιφή της καψαϊκίνης εφαρμόζεται από τον θεραπευτή που φοράει λαστιχένια γάντια και μάσκα.

Η καψαϊκίνη μένει στο δέρμα μέχρις ότου ο ασθενής αισθανθεί «καύσο», οπότε και απομακρύνεται αμέσως.