Σύνδρομο Marfan

ΣΥΝΔΡΟΜΟ MARFAN

Πόσο συχνό είναι το σύνδρομο Marfan ;

Το σύνδρομο Marfan είναι το συχνότερο κληρονομικό νόσημα του συνδετικού ιστού (ελάχιστη συχνότητα 1/9.800). Στις ΗΠΑ υπάρχουν σήμερα 200.000 άτομα με σύνδρομο Marfan ή άλλα σχετιζόμενα νοσήματα του συνδετικού ιστού.

Που οφείλεται το σύνδρομο Marfan ;

Το σύνδρομο Marfan οφείλεται σε αυτοσωμική επικρατή μετάλλαξη του γονιδίου της φιμπριλλίνης-1 (FBN1), το οποίο εντοπίζεται στο χρωμόσωμα 15q15– 21.3, και κωδικοποιεί μία γλυκοπρωτεΐνη, την φιμπριλλίνη.

Πως εκδηλώνεται το σύνδρομο Marfan ;

Τα βασικά κλινικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου Marfan είναι :

Καρδιαγγειακές ανωμαλίες
Μυοσκελετικές ανωμαλίες
Οφθαλμικές ανωμαλίες

Καρδιαγγειακές ανωμαλίες

Είναι οι σοβαρότερες εκδηλώσεις και καθορίζουν την πρόγνωση και επιβίωση των ασθενών με σύνδρομο Marfan. Παρουσιάζονται τυπικά στους ενήλικες, αλλά και στα παιδιά, αλλά δεν υπάρχουν σε όλες τις περιπτώσεις.

Στα παιδιά συχνότερες είναι η διάταση της αορτής και στους ενήλικες, ο διαχωρισμός/ρήξη της αορτής. Μπορεί να υπάρχει και πρόπτωση της μιτροειδούς, η οποία όμως είναι ήπια, γι΄αυτό και μπορεί να διαφύγει της προσοχής.

Μυοσκελετικές ανωμαλίες

Ανωμαλίες κρανίου - προσώπου
Αραχνοδακτυλία (μακριά και λεπτά δάκτυλα)
Αρθραλγίες (στους ενήλικες)
Αρθροκατάδυση
Βλαισότητα οπίσθιου άκρου ποδιού
Γενικευμένη υπερευλυγισία των αρθρώσεων
Δολιχοστενομελία
Καμπτοδακτυλία
Κοκκυγοδυνία
Περιορισμός κινητικότητας αρθρώσεων (ιδιαίτερα αγκώνων και φαλάγγων)
Παραμορφώσεις θώρακα (pectus carinatum και excavatum)
Σκολίωση και κύφωση
Υπερευλυγισία αρθρώσεων
Υψηλό ανάστημα

Ανωμαλίες κρανίου - προσώπου

Δολιχοκεφαλία (μείωση κεφαλικού δείκτη ή λόγου πλάτους κεφαλής/μήκος)
Ενόφθαλμος
Οπισθογναθία
Προς τα κάτω κλίση (λοξότητα) μεσοβλεφάριων σχισμών
Υποπλασία ζυγωματικών

Δολιχοστενομελία

Είναι χαρακτηριστική κατασκευαστική ανωμαλία στο σύνδρομο Marfan. Τα μέλη είναι δυσανάλογα μακριά σε σχέση με το μήκος του κορμού, ώστε ο λόγος ανώτερου/κατώτερο τμήμα του σώματος μειώνεται, ενώ ο λόγος του ανοίγματος των χεριών/ύψος αυξάνεται.

Δολιχοστενομελία

Υψηλό ανάστημα

Το ύψος των ασθενών με σύνδρομο Marfan είναι μεγαλύτερο από το αναμενόμενο με βάση το γενετικό υπόστρωμα και είναι γενικά, αλλά όχι απαραίτητα, μεγάλο συγκριτικά με τα πρότυπα του γενικού πληθυσμού.

Οι ασθενεις με σύνδρομο Marfan έχουν αυξημένη γραμμική ανάπτυξη των μακρών οστών και χαλάρωση των αρθρώσεων.

Υπερευλυγισία δακτύλων

Υπερευλυγισία ισχίων

Περιορισμός κινητικότητας αγκώνα

Αραχνοδακτυλία

Σημείο αντίχειρα (αριστερά) και καρπού (δεξιά) (φυσιολογικά)

Αραχνοδακτυλία : Σημείο αντίχειρα (Steinberg) και καρπού (Walker). Ο αντίχειρας εξέχει από το ωλένιο χείλος του χεριού (αριστερά) και το ακροδάκτυλο του αντίχειρα ακουμπά ή ξεπερνάει την άκρη του μικρού δακτύλου (δεξιά)

Παραμορφώσεις θώρακα : Pectus excavatum (αριστερά) και pectus carinatum (δεξιά)

Αρθροκατάδυση

Παρεκτόπιση των φακών (ectopia lentis)

Είναι η σφραγίδα του συνδρόμου Marfan. Υπάρχει στο 60-80% των ασθενών με σύνδρομο Marfan στη γέννηση ή στην παιδική – εφηβική ηλικία.

Είναι συνήθως αμφοτερόπλευρη, συμμετρική και στρέφεται προς τα πάνω, σε αντίθεση με την ομοκυστινουρία, όπου οι φακοί στρέφονται προς τα κάτω.

Click to view full size image

Ectopia lentis

Κλινικά ευρήματα

· Μείωση λόγου άνω/κάτω τμήματος σώματος

· Αύξηση λόγου ανοίγματος χεριών/ύψος >1.05 (λευκοί ενήλικες)

· Ανοιγμα χεριών μεγαλύτερο από το συνολικό ύψος του σώματος

· Αραχνοδακτυλία

· Αύξηση λόγου ανοίγματος χεριών μεγαλύτερο από το συνολικό ύψος του σώματος

Αύξηση λόγου ανοίγματος χεριών/ύψος (λευκοί ενήλικες)

Πως γίνεται η διάγνωση του συνδρόμου Marfan ;

Η διάγνωση του συνδρόμου Marfan γίνεται με βάση τις τυπικές μυοσκελετικές – καρδιαγγειακές εκδηλώσεις, την Ectopia lentis, το θετικό οικογενειακό ιστορικό και ορισμένα κριτήρια (κριτήρια Gent).

Δεν είναι πάντα εύκολη η διάγνωση…

Η διάγνωση του συνδρόμου Marfan δεν είναι πάντα εύκολη, για τους εξής λόγους :

Οι μαρφανοειδείς εκδηλώσεις είναι συχνές στο γενικό πληθυσμό
Το σύνδρομο Marfan παρουσιάζεται με διάφορους τρόπους, ακόμα και στα μέλη της ίδιας οικογένειας
Πολλές εκδηλώσεις του συνδρόμου Marfan επικαλύπτονται από τις εκδηλώσεις άλλων νοσημάτων του συνδετικού ιστού
Μερικές φορές απουσιάζουν οι καρδιαγγειακές εκδηλώσεις – επιπλοκές, όπως και οι οφθαλμικές εκδηλώσεις (ectopia lentis)

Η διάγνωση γίνεται συνήθως σε τυχαία φυσική εξέταση ρουτίνας για διάφορους λόγους (π.χ. εργασία, συμμετοχή σε αθλήματα). Λιγότερο συχνά γίνεται όταν η νόσος παρουσιάζεται με επιπλοκές, όπως διαχωρισμό της αορτής, ή με προσβολή των πνευμόνων, του δέρματος/ εξαρτημάτων ή του νευρικού συστήματος.

Η διάγνωση ακόμα είναι δύσκολη όταν το σύνδρομο Marfan παρουσιάζεται στην γέννηση με διάταση της αορτής, παραμορφώσεις ή άλλες, ασυνήθιστες εκδηλώσεις, όπως :

παρεκτόπιση των φακών με διάφορες σκελετικές ανωμαλίες και ήπια προσβολή της καρδιάς
πρόπτωση της μιτροειδούς, χωρίς σκελετικές ανωμαλίες
επικρατές ανεύρυσμα αορτής, χωρίς σκελετικές και οφθαλμικές ανωμαλίες

Μερικά νοσήματα που μοιάζουν με σύνδρομο Marfan