ΑΓΚΥΛΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΙΤΙΔΑ : Ενα από τα μυστήρια της φύσης

Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα (ή αγκυλωτική σπονδυλαρθροπάθεια ή όπως αλλοιώς θέλετε ονοματίστε την) είναι ένα από τα συχνότερα και πιο μυστηριώδη, απόκοσμα, ανεξερεύνητα και αδυσώπητα ρευματικά νοσήματα : μπορεί ωραιότατα να την έχεις αποκτήσει σε κάποια φάση της ζωής σου, να σε έχει αγκυλώσει από κορφής μέχρις ονύχων και να μην την έχεις πάρει χαμπάρι. Πως γίνεται αυτό ; Θα προσπαθήσω να σας το εξηγήσω, όσο καλύτερα μπορώ, παρακάτω.

Ολοι ξέρουμε (ή υποτίθεται ότι ξέρουμε) τι είναι η οσφυαλγία. Αν δεν ξέρετε, σας πληροφορώ ότι είναι ο πόνος (άλγος) στη μέση (οσφύ), δηλ. στη σπονδυλική στήλη.

Πολλοί λοιπόν συνάνθρωποί μας παραπονιούνται ότι έχουν πόνο στη μέση, χαμηλά, προς την λεκάνη, είτε μέσα στον γλουτό είτε μόνιμο, είτε με διαλείμματα : μια τους πιάνει, μια τους αφήνει, ιδιαίτερα όταν κουράζονται, όταν σηκώνουν κάποιο βάρος, αλλά και όταν δεν κάνουν τίποτα, π.χ. στη διάρκεια του ύπνου.

Οι περισσότεροι δεν του δίνουν σημασία, γιατί τον αντέχουν, ή ανακουφίζονται με κάποιο φάρμακο, με ανάπαυση, κ.λ.π. και πάει λέοντας. Αλλοι όμως, είτε γιατί είναι περισσότερο υποχόνδριοι, είτε γιατί υποφέρουν περισσότερο, είτε γιατί τους παρακινούν κάποιοι άλλοι (συνήθως οι γυναίκες τους, γιατί φοβούνται μήπως μείνουν χήρες) επισκέπτονται ένα γιατρό, συνήθως τον οικογενειακό Παθολόγο τους ή τον Ορθοπεδικό, για να δούνε τι ακριβώς έχουνε.

Εκεί όμως τα πράγματα μπερδεύονται : οι μεν τους λένε ότι έχουν κάποια δισκοπάθεια, άλλοι τους λένε ότι δεν έχουν τίποτα, άλλοι ότι είναι ψυχολογικό ή ότι τους λείπει το σεξ,  άλλοι τους συνιστούν να βγάλουν μια πλάκα στη μέση και άλλοι, άμα δεν βγάλουν άκρη, και μαγνητική – αξονική τομογραφία και δεν συμμαζεύεται.

Η ουσία είναι ότι ο μη Ρευματολόγος γιατρός δεν μπορεί να καταλάβει εάν ο πόνος στη μέση κρύβει κάποια άλλη πάθηση, όπως η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, γι΄αυτό τον ρίχνουνε συνήθως στην …κακομοίρα την δισκοπάθεια (ή κήλη δίσκου ή δισκοκήλη ή άλατα, όπως θέλετε βαφτίστε την).

Τι είναι όμως η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα ;  

Σύμφωνα με την επίσημη ιατρική ορολογία : «η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι μιά χρόνια, φλεγμονώδης πολυσυστηματική νόσος, η οποία προσβάλλει κυρίως τις ιερολαγόνιες και τον αξονικό σκελετό και εκδηλώνεται με οσφυαλγία και προοδευτική δυσκαμψία της σπονδυλικής στήλης. Η ονομασία της προέρχεται από την Ελληνική ρίζα «αγκύλωση» και «σπόνδυλος».

Λίγοι όμως, απ΄αυτούς που ασχολούνται με τις παθήσεις των οστών και των αρθρώσεων (πλήν του Ρευματολόγου, βέβαια) εστιάζουν την προσοχή τους σε μια συγκεκριμένη περιοχή της λεκάνης, στις ιερολαγόνιες αρθρώσεις, απ΄όπου θα μπορούσε ωραιότατα να προέρχεται ο πόνος. Θα μπορούσε επομένως ο πόνος να προέρχεται από φλεγμονή των αρθρώσεων αυτών (ιερολαγονίτιδα).

Θα μου πείτε τώρα τι είναι οι ιερολαγόνιες αρθρώσεις : Ιερολαγόνιες λοιπόν αρθρώσεις είναι, χοντρικά, το σημείο που ενώνεται η λεκάνη με το ιερό οστούν (για περισσότερα κοιτάχτε στο διαδίκτυο που βρίθει από σχετικές πληροφορίες. Μην περιμένετε να σας μάθω και ανατομία).

Ενα ερώτημα, που δεν έχει ακόμα απαντηθεί, είναι γιατί η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα ξεκινάει από εκεί. Αυτό μόνο ο κατασκευαστής μας (Θεός) ξέρει και μπορούμε να τον ρωτήσουμε όταν κάποτε τον συναντήσουμε.

Η ουσία είναι ότι η ιερολαγονίτιδα συνήθως περνάει απαρατήρητη από τον μη Ρευματολόγο, είτε γιατί είναι στην αρχή της και δεν φαίνεται στις ακτινογραφίες, είτε γιατί είναι μεν προχωρημένη, αλλά ο γιατρός δεν μπορεί να την ξεχωρίσει για διάφορους λόγους (κυρίως γιατί δεν έχει πάρει ειδική εκπαίδευση).

Πάντως, συχνά δεν ξέρουμε ακόμα κι΄εμείς οι Ρευματολόγοι να την ξεχωρίσουμε με γυμνό μάτι στις ακτινογραφίες, ακόμα και αν είναι προχωρημένη και την περνάμε στο ντούκου ή ζητάμε μαγνητική τομογραφία ή άλλες εξετάσεις (π.χ. σπινθηρογράφημα) για να την βρούμε.

Η ουσία πάλι είναι ότι η ιερολαγονίτιδα είναι το άλφα και το ωμέγα της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας. Χωρίς αυτήν, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα δεν υπάρχει.

Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα : Ιερολαγονίτιδα (για όσους το καταλάβουν)

Ελα όμως που, όπως είπαμε, οι μη Ρευματολόγοι γιατροί δεν μπορούν να την ξεχωρίσουν ;

Να γιατί οι άρρωστοι με αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα καταλήγουν στα χέρια μας μετά από πολύχρονες περιπλανήσεις, ως νεότεροι Οδησσείς, σε διάφορους, γιατρούς και μη, επαγγελματίες υγείας, π.χ. παθολόγους, ορθοπεδικούς, φυσιοθεραπευτές, βελονιστές, χειροπράκτες, κλ.π. και αφού έχουν υποστεί τα πάνδεινα και περάσει δια πυρός και σιδήρου χωρίς να έχουν βρεί λύση στο πρόβλημά τους.

Εμείς όμως που ξέρουμε την παγίδα αυτή εάν έχουμε αμφιβολία ότι ο άρρωστός μας έχει αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα τον στέλνουμε να κάνει μια αξονική ή καλύτερα μαγνητική τομογραφία, όπου η ιερολαγονίτιδα συχνά αποκαλύπτεται σε όλο της το… μεγαλείο.

Ετσι χαιρόμαστε και εμείς που βάλαμε τα γυαλιά στους φίλους μας τους Ορθοπεδικούς και δικαιώσαμε την ύπαρξή μας, γιατί πολλοί μας θεωρούν (τους Ρευματολόγους) αχρείαστους και είδος πολυτελείας για μια Χώρα που έχει οικονομικά καταρρεύσει.

Ετσι, όταν ο ταλαίπωρος αυτός άνθρωπος καταλήγει στα χέρια μας έχει πια προχωρημένη αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, με αγκύλωση των ιερολαγονίων και της σπονδυλικής στήλης. Πολλές φορές η αρθρίτιδα των μεγάλων αρθρώσεων (π.χ. των γονάτων ή των ισχίων) είναι αυτή που παρακινεί τον μη Ρευματολόγο γιατρό να στείλει τον άρρωστό του στον ειδικό (εμάς δηλαδή).

Τι να το κάνουμε όμως τότε : εάν η σπονδυλική στήλη του ανθρώπου με αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα έχει γίνει τσιμέντο, είναι αργά πιά για θεραπεία. Η θεραπεία έχει νόημα στα αρχικά στάδια της νόσου, προτού ο άνθρωπος αγκυλωθεί από κορφής μέχρις ονύχων.

Να και μια ...ωραία αγκυλωμένη σπονδυλική στήλη, σαν "μπαμπού" ("bamboo spine")

Πολλές φορές όμως συμβαίνει και το αντίστροφο : οι μη Ρευματολόγοι γιατροί κάθε άνθρωπο με οσφυαλγία και θετικό HLA-B27 (θα μου πείτε τι είναι αυτό) τον βαφτίζουν, αβρόχοις ποσί, ότι έχει αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα και του βάζουν την σφραγίδα αυτή που τον ακολουθεί σαν άδικη κατάρα σε όλη του την ζωή.

Αυτό όμως είναι σοβαρό διαγνωστικό λάθος, γιατί ο άρρωστός μας μπορεί να έχει κάποια δισκοπάθεια στη μέση του και θετικό HLA-B27, χωρίς όμως να έχει αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, γιατί το HLA-B27 είναι θετικό και στο 5-8% των φυσιολογικών ανθρώπων, στους ανθρώπους δηλ. που δεν έχουν αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα.

Πως μπορούμε να καταλάβουμε ότι ένας άνθρωπος έχει αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, χωρίς να τον πάμε στο γιατρό ;

Είναι απλό : κατεβείτε στην Ομόνοια ή σε ένα άλλο πολυσύχναστο μέρος και παρακολουθείστε το πλήθος με προσοχή : Εάν κάποιος περπατάει με τον σβέρκο σκυφτό, σαν λύκος, και δεν μπορεί να γυρίσει το κεφάλι του αριστερά – δεξιά γιατί είναι μαγκωμένο, είναι σχεδόν σίγουρο ότι έχει αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα.

Ο άρρωστος λοιπόν με προχωρημένη αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα κάνει "μπαμ" από μακριά. Οσους έχω δεί με τέτοιες "προδιαγραφές" και τους έχω ρωτήσει σχεδόν όλοι μου ομολογούν ότι πράγματι έχουν την φοβερή αυτή πάθηση ή πέφτουν από τα σύννεφα γιατί δεν το έχουν συνειδητοποιήσει.

Δεν είναι γεροντική κύφωση : Είναι βαρβάτη αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα

Μιά παρένθεση (για να δείτε όμως ότι και ο Ρευματολόγος μπορεί να την πατήσει και δεν τα ξέρει όλα)

Δύο φίλοι γιατροί, ο ένας Ρευματολόγος και ο άλλος Ορθοπεδικός (μην σας φαίνεται περίεργο ότι ήταν φίλοι, καμμιά φορά συμβαίνει και αυτό), περπατάνε αμέριμνοι σ΄ένα δρόμο.

Σε μια στιγμή βλέπουνε μπροστά τους έναν περαστικό που περπατούσε σκυφτός με τα πόδια ανοιχτά και την μέση του αλύγιστη, σαν να είχε φοβερό πόνο στη μέση και δυσκαμψία (συμπτώματα δηλ. κάποιου ρευματικού ή ορθοπεδικού νοσήματος).

Τους κεντρίζει λοιπόν την (επιστημονική) περιέργεια και τον ρωτούν :

•  "Συγγνώμη κύριέ μου. Είμαστε κι΄οι δυό γιατροί και επειδή σας είδαμε να περπατάτε έτσι βάλαμε στοίχημα ο ένας ότι έχετε βαριά δισκοπάθεια στη μέση και ο άλλος ότι έχετε προχωρημένη αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα. Εσείς τι έχετε ή σας έχουν πεί ότι έχετε στην πραγματικότητα ; "

Ο περαστικός τους κοίταξε καλά - καλά και τους απάντησε χαμογελαστά :

• "Καλοί μου κύριοι. Σας ευχαριστώ πολύ για το ενδιαφέρον σας για μένα, αλλά δεν έχω τίποτα από όλα αυτά. Απλώς, στην προσπάθειά μου να ...κλάσω (είχα φάει φασολάδα χτές το βράδυ και είχα ένα φοβερό φούσκωμα στην κοιλιά), κατά λάθος χέστηκα, και για να μη λερώσω το σώβρακο περπατούσα με τον τρόπο που με είδατε".

Ηθικό δίδαγμα (για τους γιατρούς) :

• Μην είστε βιαστικοί στις διαγνώσεις σας. Μην βγάζετε συμπεράσματα χωρίς να λογαριάζετε τον ξενοδόχο (τον άρρωστο).
• Πρέπει πάντα να παίρνετε ένα καλό ιστορικό πριν τον καταδικάσετε για κάτι που δεν έχει.

Πως μπορεί να καταλάβει ένας απλός άνθρωπος ότι μπορεί να έχει αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα ;

Εσείς που έχετε μια ζωή πόνο στη μέση και περιπλανιόσαστε από τον ένα γιατρό στον άλλο, χωρίς να σας πούν τι άκριβώς έχετε, ή σας έχουν πεί τι έχετε αλλά δεν βρίσκετε γιατρειά, εάν έχετε κάποιο από τα παρακάτω τρέξτε στον Ρευματολόγο : μπορεί να βρεθείτε προ εκπλήξεως. 

Για να καταλάβετε λοιπόν ότι μπορεί να έχετε αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδασας παραθέτω ένα κατατοπιστικό κομμάτι από τα σπλάγχνα του e-rheumatology.gr :

Πόσο συχνή είναι η οσφυαλγία στην αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα ; 

Οσφυαλγία παρουσιάζουν σχεδόν όλοι οι ασθενείς με αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα και είναι το πρώτο σύμπτωμα στο 70-75% των περιπτώσεων

Τι χαρακτήρες έχει η οσφυαλγία σε ασθενείς με αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα ;

Η οσφυαλγία της ΑΣ έχει τα χαρακτηριστικά «φλεγμονώδους οσφυικού ή σπονδυλικού πόνου» και διαφέρει ποιοτικά από τον «μηχανικό σπονδυλικό πόνο».

Τι χαρακτήρες έχει η «φλεγμονώδης οσφυαλγία» :

Ο «φλεγμονώδης οσφυικός πόνος» έχει 4 τουλάχιστον από τους εξής 5 χαρακτήρες

• Εμφανίζεται πριν από το 40^ό έτος της ηλικίας
• Αρχίζει αθόρυβα
• Βελτιώνεται με τις ασκήσεις
• Δεν βελτιώνεται με την ανάπαυση
• Παρουσιάζεται στη διάρκεια της νύχτας (και βελτιώνεται μετά το πρωϊνό ξύπνημα)

Νέα προτεινόμενα κριτήρια «φλεγμονώδους οσφυαλγίας»

• Πρωϊνή δυσκαμψία διάρκειας >30 λεπτών
• Βελτίωση του πόνου με τις ασκήσεις, και όχι με την ανάπαυση
• Νυχτερινή οσφυαλγία μόνο στη διάρκεια του 2ου ημίσεος της νύχτας
• Εναλλασσόμενος πόνος στον γλουτό 

Εάν ο πόνος στη μέση αρχίζει απότομα, στα καλά καθούμενα, χειροτερεύει με την κούραση και γενικά τις βαριές δουλειές ή όταν σηκώνετε βάρη και κατεβαίνει προς τα κάτω, προς το πόδι σας, σαν ισχιαλγία, και ανακουφίζεται όταν ξαπλώσετε το ταλαίπωρο κορμί σας στο κρεβάτι, τότε ναι, ο πόνος είναι «μηχανικός» και οφείλεται κατά κανόνα σε κάποια δισκοπάθεια.

Αν όμως έχετε κάποια από τα συμπτώματα της «φλεγμονώδους οσφυαλγίας», κάντε μια επίσκεψη στον Ρευματολόγο : μπορεί να έχετε μια …πανέμορφη αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, συνήθως σε τελευταίο στάδιο, που αγνοούσατε όλα αυτά τα χρόνια και λέγατε :

• «έλα μωρέ, δεν έχω τίποτα σπουδαίο. Μια δισκοπάθεια έχω και την αντέχω χωρίς φάρμακα". 'Η :
• "μου είπανε ότι δεν πάω συχνά με την γυναίκα μου, γι΄αυτό πονάω. Σιγά μην πάω σε γιατρό».